Танана́ ’гурт, натоўп, чарада’ (Растарг.). Цёмнае слова. Магчыма, гукапераймальнае ўтварэнне, параўн. укр.танана́ ’выгук здзіўлення’, рус.дыял.тана́кать, тананы́кать ’прыпяваць’, польск.tana ’прыпеў у песні’, балг.танани́кам, макед.танани́ка ’прыпяваць, спяваць сабе пад нос’, параўн. талалой ’шум, гам’ і талалойства ’зборышча, натоўп’, гл. Параўн. ЕСУМ, 5, 513.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВАЛАЧО́БНІКІ,
група мужчын (радзей жанчын), якія ў першы дзень Вялікадня з вечара і ўсю ноч абходзілі двары і спявалі пад вокнамі валачобныя песні (асобна гаспадару, гаспадыні, іх дарослай дачцэ, нежанатаму сыну). Валачобны гурт складаўся з запявалы («пачынальніка»), падпявальнікаў, музыкі (звычайна скрыпача) і механошы, які збіраў дары («валачобнае» — фарбаваныя яйкі, велікодныя булкі, сыр, невял. грошы). Валачобны абрад, пашыраны пераважна на Пн Беларусі, цяпер страціў аграрна-магічны сэнс і бытуе як вясёлая святочная забава.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
гаманлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які любіць пагаварыць; гаваркі, гаварлівы. Нейкім асаблівым чуццём .. [Мікалай] адчуў неабходнасць падпарадкавацца гэтаму вясёламу, гаманліваму хлопцу з яснымі вачамі.Шамякін.// Ажыўлены, шумны (пра натоўп, гурт людзей і пад.). Вунь, быццам вецер прашумеў, прамільгнула гаманлівая купка дзяўчат, і ўжо з ваколіцы даляцела задзірыстая прыпеўка.Марціновіч.//перан. Шумлівы, незмаўкальны. Над рачулкай гаманлівай Заводзяць песні салаўі.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Су́мна2 ’надта многа’ (пух., Сл. ПЗБ), сумната́ ’натоўп, гурт, вялікае мноства’, сумнаце́нне ’тс’ (там жа). Няясна; магчыма, пераасэнсаванне сумна ’страшна’ (гл. сум), г. зн. ’так многа, аж страшна’, або ўтварэнне ад сума2 (гл.), што можа суадносіцца з балг.су́ма ’многа, маса’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гурто́к, ‑тка, м.
1.Памянш.дагурт (у 1, 2 знач.). Зося стаяла ў гуртку дзяўчат ля Сёмкінай хаты.Гартны.Другі гурток другой жывёлы, Дзесятак кур, пявун вясёлы Каля платоў чарвей шукалі.Колас.
2. Група людзей, аб’яднаных агульнасцю поглядаў, інтарэсаў. Рэвалюцыйны гурток. Марксісцкі гурток.
3. Група людзей, з якой праводзяцца заняткі па набыццю якіх‑н. ведаў, навыкаў. Агратэхнічны гурток. Драматычны гурток. Харавы гурток.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
throng
[Өrɔŋ]1.
n.
1) нато́ўп -у m., вялі́кі гурт(людзе́й)
2) мно́ства n.
2.
v.i.
1) то́ўпіцца; напаўня́цца нато́ўпам
2) зьбіра́цца нато́ўпам
3) напіра́ць нато́ўпам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
чарада́ж.
1. (гуж, ключ – птушакі г. д.) Zug m -(e)s, Züge;
2. (гурт, статак) Schwarm m -(e)s, Schwärme (птушак); Hérde f -, -n (жывёл);
3. (чарга) Réihe f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
гуртава́цца, ‑туецца; незак.
1. Збірацца ў гурт (у 1 знач.). Да вакзалу падышоў пусты аўтобус. Людзі з рэчамі сталі гуртавацца каля яго дзвярэй, гатовыя к пасадцы.Ермаловіч.// Групавацца, канцэнтравацца. Часці рыхтаваліся да атакі і гуртаваліся ў бярозавым гаі.Шамякін.
2.перан. Аб’ядноўвацца, збліжацца на аснове адзінства поглядаў, сумесных дзеянняў. Вакол Алёнкі гуртавалася больш моладзь новага кірунку, моладзь .., любіўшая кнігу.Колас.
3.Зал.да гуртаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згуртава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
1. Аб’яднаць у гурт, наблізіўшы аднаго да другога. Ды і ўсе армейскія коні, відаць, такія. Прывыкаюць да гурту, адзін да аднаго. Магчыма, баі і страхі іх так згуртавалі.Няхай.
2.перан. Аб’яднаць; зрабіць узгодненымі, аднадушнымі чые‑н. дзеянні. Верны, светлы праклала нам партыя шлях, Згуртавала, з’яднала нас воляй адзінай.Танк.Сам таго не заўважыўшы, .. [Мікалай] згуртаваў вакол сябе моладзь.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
статак, чарада, гурт / коней: табун / авечак: атара / рыб ці птушак: касяк
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)