Verbum

Прыды́баць ’прыйсці з цяжкасцю (звычайна пра старога, кульгавага і пад. чалавека)’ (Ласт., ТСБМ, ТС), прыдэ́баць ’ледзь прыйсці’, прыды́баті ’спаткаць’ (Сл. ПЗБ), таксама вытворнае м. р. прыдыба́йло ’чалавек, які прычыкільгаў або прыйшоў употайкі, хаваючыся’ (ваўк., Федар.). Прэфіксальнае ўтварэнне, што да ды́баць (гл.). Параўн. рус. смал. приды́бать ’прыйсці, дабрацца куды-небудзь з цяжкасцю’, укр. приди́бати ’прыплесціся, прыйсці; сустрэць каго-небудзь’. Гл. таксама ЕСУМ, 2, 64; Анікін, Этимология, 296–297.

Прынцыпа́л ’начальнік, гаспадар у адносінах да падначаленых’ (ТСБМ), прынцыпа́лка ’завадатарка’ (Нас.), прынцыпа́луха ’ахайны чалавек’ (Сіг.). Адзначаецца ўжо ў ст.-бел. з цікавым значэннем — принципалъ ’завадатар якой-небудзь крымінальнай справы’. Запазычана са ст.-польск., сучаснае польск. pryncypał ’шэф, кіраўнік’, адтуль жа і ўкр. принципа́л ’гаспадар, начальнік; пра кіраўніка якой-небудзь установы, прадпрыемства’, што, у сваю чаргу, з лац. principālis ’першы, галоўны, найважнейшы’ (ЕСУМ, 4, 575; Банькоўскі, 2, 806).

Няста́ча ’недахоп, адсутнасць чаго-небудзь’ (ТСБМ), няста́так (нестатокъ) ’тс’ (Нас., Сл. ПЗБ), неста́тачны (нестаточный) ’недастатковы; нязбыўны’ (Нас.). Да стачыць ’быць дастатковым’, статак (гл.).

Парушы́на ’маленькая часцінка чаго-небудзь; парушынка’. Дыял. таксама парашы́на. Ад porchъ (гл. порах) з суф. адзінкавасці ‑ina; ‑у‑, відавочна, пад уплывам парушыць (гл.).

Му́льгацца, му́ляцца ’цягнуць справу, адчуваючы непрыемнасць ад нежадання рабіць што-небудзь’ (Шат.). Да му́ліць, му́ляцца (гл.). Экспрэсіўны суфікс ‑г‑ падкрэслівае шматразовае кароткатрывалае дзеянне.

Мі́таць ’хутка насіць, вазіць, цягаць што-небудзь’, ’хутка есці’ (Крыў., Са сл. Дзіс.). Балтызм. Параўн. mitrùs ’хуткі, лоўкі’, mìtrinti ’рабіць хутка, лоўка, умела’.

Маста́цтва ’творчая перадача рэчаіснасці ў мастацкіх вобразах’, ’дасканалае ўменне, майстэрства ў якой-небудзь справе, рабоце’ (ТСБМ). Да маста́к (гл.). Утворана як дзіва́к — дзіва́цтва.

Про́сьбіт ’той, хто звяртаецца з просьбай, прашэннем да каго-небудзь’ (ТСБМ). Да просьба < прасіць з агентыўным суф. ‑іт; параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 44.

Рэ́хнуць ’стукнуць’ (Мат. Гом.). Рус. раха́ть, рахну́ть ’кідаць што-небудзь цяжкае’, славац. rachnúť ’грымнуць; бухнуць’, чэш. řachnouti ’тс’. Магчыма, гукапераймальнае (Фасмер, 3, 449).

Так-ся́к ’нейкім чынам’, ’абы-як’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Варл., Арх. Вяр.), ’як-небудзь’ (ТС). Спалучэнне так (гл.) з сяк ₁ (гл.).