ГІДРАТЫ́ПІЯ
(ад гідра... + грэч. typos адбітак),
выраб фатаграфічных каляровых выяў (пазітываў) з выкарыстаннем водарастваральных фарбавальнікаў. Заключаецца ў паслядоўным перанясенні трох часткова афарбаваных выяў (чырвонай, зялёнай і сіняй) у выглядзе жэлацінавых рэльефаў (матрыц), пакрытых фарбавальнікамі, на фотапаперу або кінаплёнку. Добра перадае колеры выяў, забяспечвае іх устойлівасць супраць выцвітання. Асабліва прыдатная пры масавым друкаванні каляровых кінафільмаў.
т. 5, с. 233
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЛІЦЭРЫ́ДЫ,
складаныя эфіры гліцэрыны і арган. (карбонавых) ці мінер. кіслот. Па колькасці кіслотных астаткаў у малекуле адрозніваюць мона-, ды-, трыгліцэрыды (напр., гліцэрылмонаацэтат CH3OCOCH2—CHOH—CH2OH). Бываюць простыя, утвораныя адной к-той (напр., гліцэрынатрынітрат, або нітрагліцэрына), і змешаныя — рознымі к-тамі. У прыродзе пашыраны гліцэрыды вышэйшых аліфатычных кіслот — асн. састаўная частка тлушчаў, алею. Гл. таксама Ліпіды.
т. 5, с. 299
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГОМАЦЭНТРЫЧНЫ ПУЧО́К прамянёў, пучок светлавых прамянёў, якія (самі або іх прадаўжэнні) перасякаюцца ў адным пункце. Хвалевая паверхня, што адпавядае гомацэнтрычнаму пучку, — сфера, яе цэнтр — пункт перасячэння гомацэнтрычнага пучка. Відарыс аптычны будзе дакладна адпавядаць арыгіналу (кожнаму пункту арыгінала адпавядае пэўны пункт відарыса), калі гомацэнтрычны пучок пасля праходжання праз аптычную сістэму пераўтвараецца ізноў у гомацэнтрычны.
т. 5, с. 331
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГОР, Хор,
у старажытнаегіпецкай міфалогіі бог сонца і неба, сын Асірыса і Ісіды. Уяўлялі Гора ў выглядзе сокала (ці чалавека з галавой сокала) або крылатага сонечнага дыска. Першапачаткова Гора шанавалі як драпежнага бога палявання, пазней — як апекуна ўлады фараона, які лічыўся зямным увасабленнем Гора. Пасля перамогі над богам цемры Сетам Гор стаў уладаром Сусвету.
т. 5, с. 352
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
накладны́, -а́я, -о́е.
1. Які накладваецца, прымацоўваецца зверху чаго-н.; які пакрывае тонкім слоем што-н.
Накладныя кішэні.
Накладное серабро.
2. у знач. наз. накладна́я, -о́й, мн. -ы́я, -ы́х, ж. Дакумент, па якім здаецца або прымаецца груз, перадаецца тавар.
Прыняць прадукты па накладной.
○
Накладныя выдаткі — дадатковыя выдаткі на гаспадарча-арганізацыйныя патрэбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паве́рхня, -і, ж.
1. Вонкавы бок чаго-н.
П. металу.
Слізгаць па паверхні чаго-н. (таксама перан.: не паглыбляцца ў сутнасць чаго-н., абмяжоўвацца знешнім бокам з’яў). Ляжаць на паверхні (перан.: пра што-н. яснае, відавочнае).
2. У матэматыцы: мяжа, якая аддзяляе геаметрычнае цела ад знешняй прасторы або іншага цела.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падра́д¹, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Дагавор аб выкананні адным бокам пэўнай работы па заказе другога боку, а таксама работа, што выконваецца паводле гэтага дагавору.
П. на пабудову школы.
Брыгадны п. (які заключаецца брыгадай рабочых непасрэдна з упраўленнем або трэстам).
|| прым. падра́дны, -ая, -ае.
Падрадная арганізацыя.
Падрадныя работы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак.
1. што. Мацней увязаць або закруціць.
П. воз з сенам.
П. гайкі.
2. што. Сагнуўшы, сціснуўшы, падцягнуць пад сябе.
П. пад сябе ногі.
П. губы.
3. перан. Крыху павялічыцца (пра мароз, холад; разм.).
Была адліга, а потым падціснуў мароз.
|| незак. падціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазаліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.
1. Заліць, затапіць усё, многае.
Паводка пазалівала паплавы.
2. Абліць, запэцкаць якой-н. вадкасцю ўсё, многае або ў многіх месцах.
П. абрус віном.
3. Затушыць вадой усё, многае.
П. вогнішчы.
4. Пакрыць чым-н. вадкім, здольным зацвярдзець — пра ўсё, многае.
П. дарогі гудронам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
панчо́хі, -чо́х, адз. панчо́ха, -і, ДМ -чо́се, ж.
Выраб машыннага або ручнога вязання, які надзяваецца на ногі і заходзіць за калені.
Капронавыя п.
Конь у панчохах (перан.: з белай, светлай поўсцю на ніжніх частках ног; спец.).
|| памянш. панчо́шкі, -шак, адз. панчо́шка, -і, ДМ -шцы, ж.
|| прым. панчо́шны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)