лаўрэ́нсій
[ад англ. E. Lawrence = прозвішча амер. фізіка (1901—1958)]
штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент сям. актыноідаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
трансура́ны
(ад транс- + уран)
штучна атрыманыя радыеактыўныя хімічныя элементы, якія ў перыядычнай сістэме элементаў размешчаны пасля урану.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Сэ́даль, зэ́даль ’нізкая лаўка на ножках’ (Ласт.). Гл. зэдаль; у сувязі з адзінкавасцю фіксацыі форма, магчыма, штучна набліжае да крыніцы запазычання с.-в.-ням. sidel(e) < лац. sedile ’прылада для сядзення, крэсла, столак’ ад лац. sedere ’сядзець’ (Борысь, 748), або пад уплывам наступнага слова, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таке́ля ’толькі’ (Сцяшк.), ’не; яшчэ; усяго толькі’ (іўеў., Яшк. Мясц.). Да тыкеле (гл.), мена пад уплывам так, таквеле, гл. Не звязана, відаць, са штучна ўтвораным та́кель (Ласт.), да такаць 1 (гл.) з рэдкім суф. ‑ель, па тыпу вярзель, круцель (параўн. Сцяцко, Афікс. наз., 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дэклама́цыя
(лац. declamatio = выпрацоўка красамоўства)
1) выразнае чытанне мастацкіх твораў на памяць;
2) перан. штучна ўзнёслая манера гаварыць.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АРТЭФА́КТ
(ад лац. artefactum штучна зробленае),
стараж. рэч, якая зроблена ці мае сляды карыстання чалавекам. Элемент археалагічнай культуры, частка матэрыяльнай культуры пэўнага этапу, бо адлюстроўвае гісторыю яе развіцця. Сярод артэфакта вылучаюць культурнавызначальныя, этнавызначальныя («кіравальныя») і «датавальныя» рэчы, імпартныя, выпадковыя, запазычаныя і інш.
т. 1, с. 514
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дэклама́цыя, ‑і, ж.
Выразнае чытанне мастацкіх твораў на памяць; майстэрства выразнага чытання. Шапятовіч праваліўся з сваёй дэкламацыяй: сам ледзь не плакаў, чытаючы творы, а хлопцы засталіся абыякавымі. Кучар. // перан. Штучна прыўзнятая манера гаварыць. Сустракаюцца ў .. [зборніку] і творы, якія з’яўляюцца мімалётным водгукам на падзеі, і творы, у якіх пачуццё падменена дэкламацыяй. Шкраба.
[Ад лац. deklamatio — выпрацоўка красамоўства.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амеры́цый
(н.-лац. americium, ад англ. America = Амерыка)
штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент, які адносіцца да актыноідаў, серабрысты метал.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нільсбо́рый
[н.-лац. nielsbohrium ад Nils Bohr = імя і прозвішча дацкага фізіка (1885—1962)]
штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
каліфо́рній
(н.-лац. californium, ад англ. Califomia = назва штата ў ЗША)
штучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент, які адносіцца да актыноідаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)