Разгу́тываць ’гушкаць’ (Юрч. СНЛ), што да гу́таць ’тс’, рус.дыял.гу́тать ’гушкаць немаўля’, укр.гу́тати ’гойдаць’, гута́т ’калыхаць дзіця’, гу́тапка ’калыска’. Да гукапераймальнага (імітатыўнага) гу‑та‑та́ пры падкідванні дзіцяці на руках. Няма патрэбы бачыць у названых словах вынік змянення формы гойдаць або гушкаць праз прамежкавае значэнне ’забаўляць, загаворваць’ (ЕСУМ, 1, 629) ці ўзводзіць да і.-е.*gou‑ з суфіксам ‑t‑ati (ЭССЯ, 7, 179).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зашчы́та ’абарона; абаронца’ (Сл. паўн.-зах.). З рус.защи‑та ’абарона’ (за + щит‑и‑ти, адкуль бязафіксным шляхам за + щит + а). Гл. шчыт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Насы́паваты ’пахмурны, сумны’ (навагр., З нар. сл.). Гл. насупа, да фанетыкі параўн. сыпоня ’супонь’ (Сл. ПЗБ), сыбб‑ та’ ’субота’ (Мат. Маг.) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
девяно́сто дзевяно́ста, -та.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
backbone
[ˈbækboʊn]
n.
1) сьпі́нны хрыбе́т
2) Figur. хрыбе́т -та́m. (цьвёрдасьць хара́ктару), адва́га, рашу́часьць f
3) гало́ўная апо́ра; асно́ва, су́тнасьць f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Талала́ (тылыла́, тылылы́) ’пра балбатню’ (мсцісл., Нар. лекс.). Гукаперайманне, параўн. та‑та‑та ’пра тарахценне, балбатню’ (там жа) і ла-ла-ла (гл.), сюды ж з рознымі нарашчэннямі талало́й ’крык, гам, шум’ (ТС), талало́м фігуральна ’шумная гульба’ (Пятк. 2), талалёх: а мужык талалёх, талалёх, гдзе напіўся, там і лёг (Астравух, Ідыш-бел. сл.); сюды ж талала́хаць, талала́хкаць ’балбатаць’, талала́канне ’балбатня’, талала́й ’балбатун’, талала́йства ’зброд’ (гл.). Параўн. укр.талала́й ’балбатун’, талала́йство ’набрыдзь’, рус.талала́ ’картавы’, талалы́ ’балбатня, пустаслоўе’, талала́кать ’балбатаць, гаварыць’, польск.tałałajstwo ’набрыдзь, навалач, галота’, літ.talala (выгук), talalúoti ’балбатаць, трашчаць’ і інш. Паралельныя ўтварэнні ў асобных мовах, аднак звяртае на сябе ўвагу паўночнаславянскі арэал іх распаўсюджання, гл. таксама Фасмер, 4, 14; ЕСУМ, 5, 507; Махэк₂, 649.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
такі́-та
1.мест.неопр. тако́й-то;
2.частица, разг. а ещё;
вучо́ны т.! — а ещё учёный!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тата́к ’нібыта, быццам’ (Сцяшк. Сл.), ’так як’ (Бузук, Паўдн.-бел.), та́тык ’як бы, нібы’ (мін., навагр., Стан.), татэ́к ’як’: рыжы, татэ́к я́годка (ПСл). Параўн. балг.та́тък ’там’, дыял.та́така ’далей, туды’. Са спалучэння та і так (гл.), або так як з прыпадабненнем к > т у пачатку слова, параўн. таек, гл. Балгарскія формы не зусім пераканальна разглядаюцца як спалучэнне часціцы і злучніка ta (гл. та) з падвойнай партыкулай t‑k (як у тутака), гл. ESSJ SG, 2, 647.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стой, ста, стэ, сты ‘гэты, гэта, гэтыя’ (драг., Сл. ПЗБ), стой ‘гэты; той’ (Сл. Брэс). Гл. сіты, збліжанае з той, та і г. д.; адносна пачатку слова гл. сь, сей.