Рэга́лы ’калёсы для перавозкі снапоў і сена’ (брасл., Сл. ПЗБ), рыґалы ’спецыяльная рама на возе’ (пух., Жыв. сл.). Рус.ре́гель ’падпорка, перакладзіна; даўгая тонкая планка’. Відаць, з польск.rygiel ’бэлька’ < сяр.-н.-ням.regel ’рычаг, падпорка’, першакрыніца нар.-лац.regula ’кій, планка’ (Фасмер, 3, 457). Форма дры́галы ’жэрдкі, прымацаваныя да калёсаў вазіць бярвёны’ (Стан.) утварылася паводле народнай этымалогіі ад дрыгаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
педа́ль
(фр. pedale, ад лац. pedalis = нажны)
1) нажны рычаг у розных механізмах і ўстройствах (у станку, веласіпедзе, аўтамабілі і г.д.);
2) рычажнае ўстройства, якое прыводзіцца ў дзеянне нагамі, у аргане, фісгармоніі, фартэпіяна і інш. (параўн.мануал).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дзяле́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. дзяліць (у 1 знач.) і дзяліцца (у 1 знач.). //Спец. Працэс бясполага размнажэння клетак у жывёл і раслін. Дзяленне клеткі.
2. Матэматычнае дзеянне, шляхам якога пазнаецца, у колькі разоў адна велічыня большая за другую. Дзяленне дробаў.
3. Адлегласць паміж рыскамі на вымяральнай шкале, а таксама самі гэтыя рыскі. [Іван Кузьміч] перавёў рычаг убок на адно дзяленне — зменшыў падачу паветра.М. Ткачоў.Чорная стрэлка ўпарта трымалася на трэцім дзяленні.Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балансі́р
(фр. balancier = каромысел)
1) рычаг у машыне, які перадае рух ад адной часткі да другой, а таксама рэгулятар у механізме гадзінніка, які замяняе маятнік (баланс 5);
2) доўгі шэст, пры дапамозе якога акрабат захоўвае раўнавагу на канаце.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Перасве́р, перасвір, перасверт ’вага-рычаг у студні з жураўлём’ (круп., барыс., ДАБМ, камент., 809; круп., Сл. ПЗБ), пірасʼвер ’тс’, пераабірай (круп., Шатал.), сюды ж перасве‑ равацца ’перавесіцца’ (паст., ігн., Сл. ПЗБ). Да пера- і асвер (гл.), якое прыйшло з лат. мовы, параўн. лат.svirat sviru ’вага- журавель (у калодзежы)’, svert ’нахіляць, вешаць, паднімаць з дапамогай рычага’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 52 і інш. літ-pa), літ.persisverti ’перавесіцца’ (Сл. ПЗБ, 3, 500).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Hébel
m -s, - рыча́г, падва́жнік
den ~ ánsetzen — перан. прыкла́сці намага́нні, стара́цца
álle ~ ánsetzen [in Bewégung bríngen*] — пусці́ць у ход усе́ сро́дкі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Knüppel
m -s, -
1) дубі́нка, кій, па́лка
éinen ~ zwíschen die Béine wérfen* — устаўля́ць [ста́віць] па́лкі ў ко́лы
2) ав. ру́чка, рыча́г кірава́ння
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
телефо́н не де́йствует тэлефо́н не дзе́йнічае (не працу́е);
рыча́г не де́йствуетрыча́г не ро́біць;
4.(о частях тела и т. п.) служы́ць, рабі́ць;
рука́ онеме́ла и не де́йствует рука́ заняме́ла і не слу́жыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзяржа́льнан (унажаі г. д.) Heft n -(e)s, -e, Griff m -(e)s, -e; Stiel m -s, -e (сякеры, рыдлёўкіі г. д.); Kúrbel f -, -n (длявярчэння); Hébel m -s, - (рычаг)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
каро́мысел, ‑ела, м. ікаро́мысла, ‑ела, н.
1. Драўляная дуга з выемкамі або кручкамі на капцах для пераносу на плячах вёдзер і інш. грузаў. Я ішоў напярэймы чалавеку, які, не спяшаючыся, нёс на каромысле два вядры вады.Асіпенка.[Жанчына] паправіла каромысел на плячах і заспяшалася да калодзежа.Дудо.
2.Абл. Ворчык. Я зняў з каромысла пастронкі і пусціў Арла на мяжу.Якімовіч.
3.Рычаг у некаторых механізмах. Каромысла з рамай парушыла раўнавагу, і пляцоўка цялежкі маленькага крана пачала намервацца стаць на дыбкі.Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)