1.на каго-што. Наткнуцца на каго-, што-н. у час язды.
Н. на пешахода.
2. (1 і 2 ас.адз. не ўжыв.). Прыехаць у вялікай колькасці.
К вечару наехалі госці.
3.перан., на што. Ссунуцца са свайго месца, засланіўшы сабой што-н. (разм.).
Шапка наехала на вочы.
|| незак.наязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз.нае́зд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
во́дпуск, -ку м., в разн. знач.о́тпуск;
в. сро́дкаў — о́тпуск средств;
в. электраэне́ргіі — о́тпуск электроэне́ргии;
прые́хаць з ~ку — прие́хать из о́тпуска;
○ дэкрэ́тны в. — декре́тный о́тпуск
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нае́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.
1. Едучы, наткнуцца на каго‑, што‑н. Наехаць на камень. □ Танк зароў, наехаў на пліту гусеніцай і крутануўся.Лужанін.// Едучы, сустрэць каго‑н. Чубара аклікнулі адразу, як ён наехаў на пост.Чыгрынаў.
2.Прыехаць у вялікай колькасці. Гасцей наехала поўная хата. □ Партызаны ўзялі шмат трафеяў і зніклі ў невядомым напрамку, а ў Вяшэйку наехала шмат карнікаў.Курто.
3.Прыехаць знянацку, раптам. Ужо змяркалася, а дзядзькі Цімоха не было.. Я вельмі баяўся, хаця каб ён не наехаў, пакуль мы паглядзім [склеп].Баранавых.
4.перан.Разм. Ссунуцца са свайго месца, засланіўшы сабой што‑н. Шапка наехала на вочы. □ На роўным высокім ілбе.. [Шаманскага] збягаліся маршчынкі, бровы выгнуліся дугой, а густыя чорныя, прычэсаныя ўгору валасы наехалі на лоб.Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыбу́ркацца экспр. ’прыйсці’ (ТС); сюды ж, відаць, зафіксаванае там жа з блізкай семантыкай прыбу́рыцца ’знайсці прытулак’. Няясна. Магчыма, звязана з коранем бур‑, які рэалізаваны ў рус.іркуц.прибуро́вить ’прыйсці, прыехаць; прыбыць’, іркуц., свярдл.прибуро́виться ’прыйсці, прыцягнуцца, прывалачыся’ (СРНГ), параўн. і буровіць ’круціцца; несці бязглуздзіцу’ (ТС), што вельмі прыпамінае серб.бо̀равити ’жыць, пражываць’, балг.бора́вя ’рабіць нешта’, якія ўзводзяцца да *byti (гл. быць) (ЭССЯ, 2, 195–197). Параўн. і славен.priburiti ’нечакана з’явіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наско́чыць, -ко́чу, -ко́чыш, -ко́чыць; зак.
1.на каго-што. З ходу, з разгону наткнуцца на каго-, што-н.
Н. на плот.
2.на каго (што). Раптоўна накінуцца, напасці на каго-н.
Мядзведзь наскочыў на чалавека.
3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.).
Партызаны наскочылі з лесу.
4.перан. Раптоўна ўзнікнуць, пачацца і г.д. (пра вецер, мяцеліцу і пад.).
Наскочыў мароз.
5. Пра час, пару года: хутка надысці, настаць (разм.).
А тут і жніво наскочыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гастро́лімн. Gástspiel n -(e)s, -e, Gastrólle f -, -n;
выязджа́ць на гастро́ліéine Gástspielreise unternéhmen*;
прые́хаць на гастро́лі ў горад ein Gástspiel in der Stadt gében*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
паваро́чацца1, ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Вярнуцца, прыйсці, прыехаць назад — пра ўсіх, многіх. Некаторыя [сяляне] паварочаліся адвячоркам, .. а некаторыя дык і зусім на змярканні.Крапіва.
паваро́чацца2, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Варочацца з боку на бок некаторы час.
2.(1і2ас.неўжыв.). Абярнуцца, упасці, пападаць — пра ўсё, многае. Усе збанкі паварочаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АДВЕРБІЯЛІЗА́ЦЫЯ
(ад лац. adverbium прыслоўе),
пераход у прыслоўі словаформаў інш. часцін мовы, які абумоўлены іх сінтаксічнымі функцыямі і зменамі лексічнага і грамат. значэнняў Адвербіялізуюцца: назоўнікі ўскосных склонаў («прыехаць раніцай»), прыметнікі («прыбіраць збольшага»), лічэбнікі («працаваць удваіх»), займеннікі («адбылося па-нашаму»), дзеепрыметнікі («сказаць адкрыта»), дзеепрыслоўі («глядзець седзячы»), часціцы («плесціся абы-абы»), У выніку адвербіялізацыі канчаткі зменных часцін мовы ператварыліся ў прыслоўныя суфіксы, а прыназоўнікі, што ўжываюцца з рознымі склонавымі формамі, сталі прыстаўкамі прыслоўяў: «З боку вёскі даносіліся галасы» (І.Мележ), «Збоку, ля самай дарогі, ляжаў вялікі камень» (К.Чорны). Адвербіялізаваныя словаформы становяцца нязменнымі, набываюць новыя сінтаксічныя функцыі і сувязі, часам змяняюць месца націску («бе́гам — бяго́м», «кру́гам — круго́м») і інш.