*Сказу́біцца, скозу́бытысь ‘пакарабаціцца, пагнуцца’ (Клім.). Гл. козуб, параўн. ку́зубом ‘насуперак’ (ТС), а таксама ўкр. ко́зубом ста́ти ‘змерзнуць, стаць як кара (аб адзежы)’ < козуб ‘лубяная каробка, кошык’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аслабані́цца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць парожнім, нічым не занятым. Кошык аслабаніўся. // Стаць свабодным, нікім не занятым. Кватэра аслабанілася.
2. Вызваліцца ад працы, спраў. Аслабаніцца ад клопатаў.
3. Тое, што і вызваліцца (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчэ́пнае, ‑ага, н.
Тое, што даецца каму‑н., робіцца для каго‑н. і пад., каб адчапіўся. [Ірына] пайшла. Сабрала вузялок. Узяла кошык яек — для адводу вачэй, на адчэпнае. Лынькоў. [Ціток:] — Ай, пане Гантман, дзе нашае з вамі не прападала... Дайце вы ўжо хлопцам адчэпнага. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
корзи́на ж.
1. кашо́лка, -кі ж., кош, род. каша́ м., ко́шык, -ка м.; (дорожная) карзі́на, -ны ж.;
2. (кузов экипажа) обл. палу́кашак, -шка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вярэ́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Абл. Сплецены з бяросты кошык з накрыўкай. Стары Лявон устаў, ускінуў на плечы вярэньку і падыбаў да лесу. Чарот. Пад вечар.. на вялікі брукаваны двор казармы.. увайшоў невысокі дзядок з берасцянай вярэнькаю за плячыма. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Баскетбо́л. Рус. баскетбо́л, укр. баскетбо́л і г. д. Новае запазычанне (здаецца, бел. і ўкр. праз рус. мову) з англ. basket‑ball ’тс’ (basket ’кошык, кош’, ball ’мяч’). Шанскі, 1, Б, 52.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Наказу́біцца, накозу́бытыся ’натапырыцца, надзьмуцца, пакрыўдзіцца’ (пін., столін., Нар. лекс.), накозубытысь ’тс’, накозубленый ’насуплены’ (Клімч.), накозобіцца ’надзьмуцца, насупіцца’ (ТС). Параўн. тураўск. козубом стаць ’натапырыцца, запярэчыць, заўпарціцца’, ад козуб ’вялікі кошык з кары’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацапе́шка ’кошык, кашолка’ (Касп.). Рэгіяналізм. З рус. (?) пацапіць ’пачапіць’ (> + пацапеха), якое з прасл. серій II ’чапляць’«;*?/^// I ’расшчапляць’ (Трубачоў, Эт. сл., 3, 185–186) < і.-е. *skoi̯p (Петарсан, KZ, 46, 1914, 130).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Піхце́ль, піхцер ’сетка, плецены мяшок з вяровак для сена, саломы’, ’бяроставы кошык для харчоў у дарогу’ (Нік. Очерки; він., Маш.; віл., Сл. ПЗБ). Гл. пяхцель, пяхцер ’тс’, вакапізм пад уплывам піхаць, напіхваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дасы́паць, ‑плю, ‑плеш, ‑пле; заг. дасы́п; зак., што.
1. Скончыць сыпаць; насыпаць да якога‑н. узроўню. Дасыпаць бульбу ў мяхі. Дасыпаць кошык.
2. і чаго. Насыпаць дадаткова. Дасыпаць солі ў страву.
дасыпа́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да дасы́паць.
дасыпа́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да даспаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)