spléißen
*
1.
vt
1) кало́ць (лучы́ну)
2) марск. аплята́ць (кана́ты)
2.
vi (s) раско́лвацца, трэ́скацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
піка́нтны
(фр. piquant, ад piquer = калоць)
1) востры на смак (напр. п. соус);
2) перан. які выклікае востры інтарэс, цікавасць (напр. п. выпадак);
3) перан. прываблівы, спакуслівы (напр. п-ая знешнасць).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Пікава́ць ’рассаджваць расаду на грады’ (бераст., Сцяшк. Сл.). З польск. pikować ’перасаджваць сеянцы’, якое з франц. piquer ’калоць’ (SWO, 1980, 570).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашчэ́пак ’асколак’ (КТС), рус. ощепок ’рэшткі палена для лучыны’, харв. oštepak ’стружка’, славен. ščépək ’асколак’. Да прасл. ščepъ, параўн. шчапаць ’калоць, расшчапляць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жа́гляўка ’мурашка’ (Янк. I). Як і жа́гліўка (гл.), відаць, да жыга́ць ’калоць; кусаць’ (гл.) праз прыметнік на ‑ляв‑ (*жаглявая мурашка ’куслівая мурашка’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
закало́ць 1, ‑калю, ‑колеш, ‑коле; зак., каго-што.
1. Забіць, пракалоўшы чым‑н. вострым. Аднойчы ў баі, чалавек вялікай фізічнай сілы, Хамутоўскі закалоў штыком трох варожых салдат. Курто. // Забіць на мяса (свінню). — Наташа, парсюка ты запалі, каб дзеці на нішчымніцы не сядзелі. Шамякін.
2. Замацаваць, пракалоўшы чым‑н. вострым; прыкалоць. Закалоць валасы шпількамі.
закало́ць 2, ‑коле; зак.
Пачаць калоць 1 (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Джґаць ’біць, муштраваць’, ’сячы (пра ападкі)’, ’хутка ісці, заўзята есці’ (Сцяц.), ’хутка ісці, ехаць’ (Шат.), ’джаліць’ (БРС). Запазычанне з польск. dźgać ’калоць, пароць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падка́ліўка ’касцяная палачка для падплятання лапцей’ (Мядзв.), падка́ланка ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да калоць, таму што гэтай палачкай праколваюць дзіркі, у якія прадзяваецца лыка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пашыпулі́ць ’пайсці малымі крокамі’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Да па‑ і шыпу ліць ’дробна шчапаць, калоць дровы’-Сшьші/лб ’трэска, аскепак’ < літ. šipulys ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ся́паць ’торкаць, калоць, тыркаць’ (Ласт.), сяпа́г ’рэзніцкі нож’, сяпа́ч ’рэзнік’ (там жа). Няясна, магчыма, фанетычны варыянт се́паць (гл.); параўн. польск. siepacz ’бандыт, забойца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)