туда́ нареч. туды́;
туда́ и обра́тно туды́ і наза́д;
ни туда́ ни сюда́ ні туды́ ні сюды́;
туда́ же такса́ма;
туда́ ему́ и доро́га туды́ яму́ і даро́га.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уе́зженный
1. прич. уе́зджаны, аб’е́зджаны, абабі́ты, утрамбава́ны; зае́зджаны, заму́чаны яздо́й; см. уе́здить;
2. прил. (укатанный, утрамбованный) бі́ты, убі́ты, уе́зджаны, аб’е́зджаны, утрамбава́ны;
уе́зженная доро́га бі́тая (убі́тая, уе́зджаная, аб’е́зджаная, утрамбава́ная) даро́га;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змары́ць сов.
1. утоми́ть, истоми́ть; умори́ть; изму́чить;
далёкая даро́га ~ры́ла яго́ — далёкая доро́га утоми́ла (истоми́ла, умори́ла, изму́чила) его́;
2. одоле́ть; смори́ть;
~ры́ў сон — одоле́л (смори́л) сон;
~ры́ла спёка — смори́ла жара́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
у́же сравн. ст.
1. нареч. вузе́й;
кольцо́ сжима́лось всё у́же и у́же ко́ла сціска́лася ўсё вузе́й і вузе́й;
2. прил. вузе́йшы;
э́та доро́га у́же той гэ́та даро́га вузе́йшая за ту́ю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГАГА́РЫН Юрый Аляксеевіч
(9.3.1934, с. Клушына Гжацкага, цяпер Гагарынскага р-на Смаленскай вобл. — 27.3.1968),
савецкі касманаўт, які ўпершыню ў гісторыі чалавецтва здзейсніў палёт у космас. Герой Сав. Саюза (1961), палкоўнік, лётчык-касманаўт СССР (1961). Скончыў авіяц. вучылішча ў Арэнбургу (1957), Ваенна-паветр. інж. акадэмію імя Жукоўскага (1968). Служыў лётчыкам-знішчальнікам ВПС. З 1960 у атрадзе сав. касманаўтаў, у 1961—64 яго камандзір, з 1964 нам. нач. Цэнтра падрыхтоўкі касманаўтаў. 12.4.1961 ажыццявіў палёт вакол Зямлі на караблі «Усход» працягласцю 108 мін. Загінуў у авіяц. катастрофе. Залаты медаль імя К.Э.Цыялкоўскага АН СССР, Вялікі залаты медаль Міжнар. авіяц. федэрацыі. Яго імя прысвоена Ваенна-паветранай акадэміі. Яго імем названы горад Гжацк Смаленскай вобл., кратэр на Месяцы і інш.
Тв.:
Дорога в космос. М., 1981;
Психология и космос. 4 изд. М., 1981 (разам з У.І.Лебедзевым).
Літ.:
Дихтярь А. Жизнь — прекрасное мгновенне. М., 1975;
Гагарин В.А. Мой брат Юрий. Мн., 1988;
Обухова Л.А. Любимец века: Гагарин. М., 1979.
т. 4, с. 417
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Festinatio tarda est (Curtius)
Паспешлівасць марудліва.
Торопливость медлительна.
бел. Спяшыць — людзей смяшыць. Паволі ідзеш — далёка будзеш. Памаленьку, бо спінку зломіш.
рус. Короткая дорога ‒ самая длинная. Спеши не торопясь, а медли без лени. Не скоро, да здорово. Поспешай, да не торопясь. Мало-помалу птичка гнездо свивает. Вскачь землю не пашут.
фр. Qui trop se hâte reste en chemin (Кто торопится, остаётся на дороге).
англ. He who is hasty fishes in an empty pond (Торопливый ловит рыбу в пустом пруду).
нем. Wer Eile hat, der gehe langsam (Кто спешит, тот должен идти медленно).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Comes facundus in via pro vehiculo est (Publilius)
Красамоўны спадарожнік у дарозе ‒ той жа экіпаж.
Красноречивый спутник в пути ‒ тот же экипаж.
бел. Добры таварыш — палова шляху. Ідзеш удваіх — дарога карацейшая.
рус. Разговор дорогу коротает. Умный товарищ ‒ половина дороги. Одному ехать ‒ и дорога длинная.
фр. Bon compagnon de voyage fait les lieues courtes (Хороший спутник делает вёрсты короче).
англ. A road-companion with plenty to say is as good as a coach (Разговорчивый спутник, что карета).
нем. Auf der Reise ein guter Gefährte ist so gut, wie ein Pferd (В путешествии хороший попутчик так хорош, как и лошадь).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
желе́зный прям., перен. жале́зны;
желе́зный блеск мин. жале́зны блішча́к;
желе́зный век археол. жале́зны век;
желе́зная доро́га чыгу́нка, -кі ж.;
желе́зный колчеда́н мин. жале́зны калчада́н;
желе́зный купоро́с хим. жале́зны купарва́с;
желе́зный шпат мин. жале́зны шпат;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прое́зжий
1. прил. (проезжающий) падаро́жны, прае́зджы; (годный для проезда) прае́зны;
прое́зжие лю́ди падаро́жныя (прае́зджыя) лю́дзі;
прое́зжая доро́га прае́зная даро́га;
2. сущ. падаро́жны, -нага м., прае́зджы, -джага м.;
здесь ма́ло прое́зжих тут ма́ла падаро́жных (прае́зджых).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тракт
1. (дорога) тракт, род. тра́кту м., шлях, род. шля́ху м.; гасці́нец, -нца ж.;
2. (направление, маршрут) спец. тракт, род. тра́кту м.;
3. анат. тракт, род. тра́кта м.;
желу́дочно-кише́чный тракт стра́ўнікава-кі́шачны тракт.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)