Дрэ́ва ’дрэва’ (БРС, ТСБМ, Нас., Касп., Шат., Бяльк., Сл. паўн.-зах.), таксама дре́ва (Бяльк.). Укр.дре́во (памянш. форма древко) ’тс’ (Грынч.); параўн. і гуц.древору́б ’павець для дроў’ (Грынч.: з Шухевіча). Адносна бел. слова (без укр. матэрыялу) Трубачоў (Эт. сл., 4, 212) заўважае: «блр. литер. дрэ́ва неисконно». Сапраўды, бел. і ўкр. формы нельга вытлумачыць з якой-небудзь прасл. зыходнай формы, таму можна меркаваць, што гэта запазычанне з польск.drzewo ’тс’ (< прасл.*dervo; аб апошнім гл. Трубачоў, там жа, 211–212) з субстытуцыяй польск. гука rzусх.-слав.‑р‑. Дзіўна, што ў ст.-бел. мове (гл. Булыка, Запазыч.) не адлюстраваны гэты паланізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бядня́к, бедняка. м.
Небагаты, незаможны, бедны чалавек. [Элія Бакучава:] — Багаты раз на жыцці памірае — бядняк штодзень.Самуйлёнак.Распрадавалі.. [такароўцы] апошнія здабыткі, каб плаціць адвакатам, зрабіліся беднякамі.Бядуля.// Бедны селянін, якога эксплуатавалі багачы. Атрымаўшы зямлю, дапамогу, яны [Цітаўна з сям’ёй] выбіліся з беднякоў у сераднякі.Шамякін.Спачатку ўся Гусевіца пайшла ў калгас, адны беднякі арганізаваліся.Асіпенка.Перш за ўсё вельмі падазрона, што на сход закліканы адны толькі беднякі і, што яшчэ больш дзіўна, Мікіта!Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздво́іцца, ‑двоюся, ‑двоішся, ‑двоіцца; зак.
Раздзяліцца надвае, на дзве часткі. Шырокая лугавая сцежка ля балотнай чорнай лужыны раздвоілася. Адна, ледзь прыкметная, падымаючыся ўгору, паўзла ў густы ядловец, другая бегла ўлева.Хомчанка.//перан. Страціць цэльнасць, унутранае адзінства, стаць супярэчлівым. Адным словам, набліжалася чужое мне свята. Мая душа раздвоілася.Карпюк.Пазней талент маладога пісьменніка неяк дзіўна раздвоіўся: перагушчаны, непрасветлены быт — на адных старонках, і празмерна напятая, ненатуральная лірыка — на другіх.Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чу́доср. (мн.чудеса́)
1. цуд, род. цу́ду м.; (диво) дзі́ва, -ва ср.;
соверши́ть чу́до зрабі́ць цуд;
чу́дом спасти́сь от сме́рти цу́дам вы́ратавацца ад сме́рці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ды́ґаць ’моцна біцца (пра сэрца)’ (Сцяц.). Выбухное ґ сведчыць пра запазычанне. Параўн. польск.dygać ’трасціся’ (аб польск. слове гл. Слаўскі, 1, 185; дзіўна, што Слаўскі, там жа, бел.ды́ґаць ставіць у адзін рад з польск. словам і не ставіць нават пытання аб магчымасці запазычання). Калі праўда, як мяркуе Слаўскі (там жа), што ў аснове дзеяслова ляжыць выклічнік тыпу dygu!, dyk!, можна думаць і пра самастойнасць бел. лексемы (ды́ґаць < *дыкаць з азванчэннем інтэрвакальнага ‑к‑ > ‑ґ‑). У Насовіча ды́гаць ’прысядаць, рабіць рэверанс; павольна, нібы прысядаючы, ісці’. Трубачоў (Эт. сл., 5, 198) дапускае магчымасць запазычання з польск., але і роднаснасць з іншымі слав. формамі (прасл.*dygati). Параўн. яшчэ Фасмер, 1, 557.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
канкурэ́нцыя, ‑і, ж.
1. Саперніцтва ў чым‑н., барацьба за перавагу, за лепшыя вынікі ў дасягненні адной і той жа мэты. — Дзіўна, што .. [газета] захавалася да гэтага часу, вытрымала мацнейшую канкурэкцыю, — гаворыць клерк з захапленнем.Новікаў.
2. Барацьба паміж прыватнымі вытворцамі за больш выгадныя ўмовы вытворчасці і збыту тавараў пры таварным спосабе вытворчасці; барацьба паміж капіталістамі за забеспячэнне найбольшага прыбытку.
•••
Па-за канкурэнцыяй — пра чалавека ці прадмет, з якім ніхто або нішто не можа параўнацца.
[Ад лац. concurrere — бегчы разам.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязду́мны, ‑ая, ‑ае.
Які не задумваецца; не здольны на роздум. Бяздумны, да ўсяго абыякавы, я нерухома стаяў каля акна, учапіўшыся рукамі ў вушакі.Ракітны.[Ганна] раптам забылася пра грыбы, стала дзіўна бяздумная.Мележ.// Які выяўляе бяздумнасць. Па сухой сцяблінцы.. ўзбіралася нейкая казюрка... Ігнат правёў яе бяздумным позіркам, нічога не бачачы перад сабой.Лынькоў.// Які не суправаджаецца роздумам; легкадумны. Гэтыя вельмі асабістыя вершы пазбаўлены бяздумнага замілавання.Грахоўскі.[Дзяўчынкі] крычалі, спатыкаліся і ніяк не хацелі пакідаць свайго бяздумнага занятку.Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сме́шна,
1.Прысл.да смешны.
2.безас.узнач.вык., звычайнакаму або зінф. Пра жаданне смяяцца. [Ядвіся] ж тут, але яго вочы не бачаць яе. І смешна ёй і радасна.Колас.Было смешна глядзець, як мой тоўсты дзядзька, нібы тая качка, перавальваючыся на кароткіх ножках, ціха падкрадваецца да куста.Каршукоў.
3.безас.узнач.вык., звычайназінф.Дзіўна. Смешна, першыя дні шэрага хлеба не хапала.Мыслівец.Якая там стрэльба?.. Яе, папраўдзе сказаць, смешна і называць стрэльбай.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дада́так ’дадатак’. Укр.дода́ток, польск.dodatek, чэш.dodatek, балг.дода́тък і г. д. Слав.*dodatъkъ — утварэнне суфіксам ‑ъkъ ад дзеепрыметніка на ‑t‑, ад дзеяслова *dodati (*do‑dati); параўн. бел.дада́ць, укр.дода́ти, польск.dodać, чэш.dodati, балг.дода́м і г. д. Як дзеяслоў *dodati, так і вытворнае *dodatъkъ, бясспрэчна, маюць прасл. характар, прынамсі, з’яўляюцца прасл. дыялектызмамі. Дзіўна, што ў праславянскім слоўніку Трубачова (Трубачоў, Эт. сл.) няма ні *dodati, ні *dodatъkъ. Іншае пытанне, ці не запазычаны бел.дадатак, укр.додаток з польск. мовы. На гэта пытанне адказаць пакуль што вельмі цяжка, таму што няма дакладных даных аб гісторыі гэтых слоў. Калі нават гэта і запазычанне, то застаецца пытанне аб зах.-слав. дыялектызмах прасл. характару тыпу *dodati, *dodatъkъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
strange
[streɪndʒ]1.
adj.
1) незвыча́йны; дзі́ўны
a strange accident — незвыча́йны вы́падак
2) незнаёмы, чужы́; невядо́мы
strange faces — незнаёмыя тва́ры
a strange language — незнаёмая мо́ва
3) неазнаёмлены
strange to a job — неазнаёмлены з пра́цай
2.
adv.
дзі́ўна
I feel strange — Мне не па сабе́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)