(лац. practicum, ад гр. praktikos = дзейны, актыўны)
від практычных заняткаў па якому-н. вучэбнаму прадмету звычайна ў вышэйшых навучальных установах, а таксама вучэбны дапаможнік для правядзення такіх заняткаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
практыцы́зм
(ням. Praktizismus, ад гр. praktikos = дзейны, актыўны)
1) залішняе захапленне практычнай дзейнасцю пры недаацэнцы тэорыі;
2) дзелавы падыход да справы; уменне ўладкоўваць справы так, каб атрымаць асабістую выгаду.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
operative
[ˈɑ:pərətɪv]1.
adj.
1) які́ ма́е сілу (пра зако́н)
to become operative — увайсьці́ ў сі́лу (пра зако́н)
2) апэраты́ўны, дзе́йны
3) апэрацы́йны
2.
n., informal
дэтэкты́ў -ва, шпік -а́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
акты́ўны
(лац. activus)
1) дзейны, энергічны (напр. а. прапагандыст);
2) які хутка развіваецца (напр. а. працэс у лёгкіх);
а. баланс — перавышэнне вывазу тавараў з краіны над увозам іх у яе;
3) здольны уступаць у хімічную рэакцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
По́ршань ’дэталь рухавіка, помпы, кампрэсара’ (ТСБМ). Як тэхнічны тэрмін, імаверна, з рус.поршень ’тс’. Праабражэнскі (2, 111) звязвае з семантычным гняздом рус.по́рхать (гл. таксама КЭСРЯ, 357), можа, у сувязі з функцыяй помпы ці распыляльніка, што, аднак, няпэўна. Трубачоў у Фасмера (3, 337) не бачыць падстаў аддзяляць ад по́ршень ’сялянскі абутак з аднаго кавалка скуры’, гл. поршні. Можна выказаць здагадку пра зыходнае *порушень, што ад рухаць, рухацца, параўн. варыянтныя назвы абутку рус.дыял.поршень/порушень/порошень. Адсюль варыянт поршань як дэталь рухавіка, звязаны з рухам, а не з распырскваннем. Параўн. бел.пару́ханы ’ўзняты, патурбаваны’, пару́хлівы ’рухлівы, хуткі’, паруша́цца ’рухацца з месца’, пару́шыць крануць, зрушыць, пасунуць’ (Байк. і Некр.), славен.porušenje ’тачэнне’ і ’тачылка’. Тады *po‑rux‑ěnь ’тое, што рухаецца, соўгаецца, хутка працуе’, параўн. літ.rušus/ruošusдзейны’, raũsti ’рыць, капацца’, лат.rušinât ’тс’, rùoss ’рухлівы, спраўны’, нова-в.-ням.дыял.ruscheln ’хутка працаваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
практы́чны
(гр. praktikos = дзейны)
1) які звязаны з практыкай, з рэальнымі патрабаваннямі, магчымасцямі;
2) які займаецца непасрэдна якой-н. справай;
3) звязаны з прымяненнем на практыцы ведаў, навыкаў;
4) які добра разбіраецца ў жыццёвых справах, дзелавіты, вопытны;
5) эканомны, зручны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
энергі́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Поўны энергіі (у 2 знач.); дзейны, актыўны. Прафесар глядзеў на студэнтаў і радаваўся, што гэтыя маладыя, шчаслівыя, энергічныя людзі панясуць яго веды ва ўсе канцы Радзімы.Дуброўскі.Сцяпан Фёдаравіч выявіў сябе спрытным камандзірам і энергічным чалавекам.Мележ.// Які выражае актыўнасць, дзейную сілу. Барады ў старшыні няма і вусы выйшлі слаба, але твар энергічны і досыць прыгожы.Колас.// Прасякнуты сілай, энергіяй. Валатовіч энергічным рухам адсунуў ад сябе попельніцу, паперы.Шамякін.Яшчэ да таго, як паступіў у спартыўную школу, не раз, сустрэўшы на вуліцы, я захапляўся .. фігурай [Левандоўскага], даведзенай да дасканалай сіметрыі і прапорцыі. Таксама кідаліся ў вочы яго энергічная хада і добрыя манеры.Карпюк.
2. Рашучы, настойлівы. У адзін міг, відаць, па трапнаму загаду Адамчука, энергічным кідком рушыла наперад першае аддзяленне.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)