Verbum

◎ Пля́сніца ₁ ’від рыбалоўнай сеткі’ (Касп.). Няяспа. Магчыма, ад плесці (гл.). Суфікс ‑іц‑а, як у іншых назвах сетак: лётнаяіца, уклеішіца; трыгубага; славац. platnica.

◎ Пля́сніца ₂ ’ільдзіна, крыга’ (гом., Мат. Гом.), пяясніца ’тонкі лёд на рацэ’ (віц., Яшк.; ЛА, 2). Няясна.

Прыду́біць ’прывезці ці прынесці надзвычай цяжкі груз’ (Янк. 1), ’прывалачы’, прыдубі́цца ’прывалачыся’ (ТС). Мясцовае ўтварэнне ад ду́біць ’цягнуць’ (ТС), якое толькі фармальна можна ўзвесці да прасл. *dǫbiti, аднак цяжкасці ўзнікаюць з семантычнага боку. Няясна, магчыма, звязана з *ды́біць, ды́біцца (гл.)?

Рагадан: пры гульні “ў рагадана”: Рагадан, рагадан,/ на чатыры загадан./ Кацярынін нос/ На пятнаццаць вёрст/ Шалдэбалдэ/ Башмак барада! (бялын., Рам. 8). Няясна. Антропаў лічыць цюркізмам (БЛ, 45, 25). Магчыма, з цюрк. ramadan (ramazan) ’дзевяты месяц па месяцавым календары’, ’пост’, ’уласнае імя’.

*Развігну́цца, розвігну́цца ’выпрастацца’: не можэ розвігнуцца, ходзіць раком (ТС). Магчыма, сюды ж і розвінуцца ’расплюшчыцца (пра вочы)’ (там жа). Няясна; магчыма, ў корані захавалася рэліктавая форма ‑віг, суадносная з серб.-харв. вигови ’сіло’, виг ’пастка’, параўн. Мартынаў, Зб. Крапіве, 211–212.

Ракашэ́ды мн. л. ’байкі, балбатня’ (?): “Старыя ракашэды, — думаў ён пра Пракопаву гаворку” (Калюга). Няясна. Улічваючы кантэкст (параўн. рус. ро́ссказни), магчыма прапанаваць дээтымылагізацыю верагоднага *раскашэ́ды (< расказы), параўн. аднак фармальна блізкае ракашэ́ты ’козлы для пілавання дроў’ (Сцяшк. Сл.), тады да рак ₁ (гл.).

Рата́тус ’смак’ (лаг., Сл. ПЗБ). Няясна. Параўн. каш. rututú ’бульбяны суп’, якое Борысь (SEK, 4, 221) параўноўвае з гукаперайманнем — польск. дыял. ru‑tu‑tu ’гук бубна’ і адпаведнымі фізіялагічнымі рэакцыямі. Магчыма, сюды ж рус. ярасл. рататуй ’суп без мяса’. Іранічнае ўтварэнне?

Тара́мкаць ’званіць (пра царкоўны звон)’, ’гаварыць, расказваць абы-што’ (ТС). Ад гукапераймальнага выклічніка тара́м (гл. тарарам), параўн. таго ж паходжання ўкр. тарамти́ти ’кідаць з брынканнем туды і сюды’ (гл. ЕСУМ, 5, 518), рус. тара́мкаться ’плясціся, брысці’ (паводле Фасмера, 4, 21: няясна).

Тру́ля ‘марудны чалавек, маруда’ (лід., Сл. рэг. лекс.). Няясна; можна параўнаць з укр. дыял. труля́ти ‘штурхаць’ (гл. туляцца) або з лат. truls, абл. truļš ‘тупы, тупалобы’, ‘атупелы (погляд)’, якое з trult ‘станавіцца тупым’, trulēt ‘тс’ < і.-е. *treu‑ (Каруліс, 2, 431).

Тубарам, ст.-бел. тубаромъ ‘ноччу’: тубаром то ест в полню (ГСБМ). Няясна. Знешне падобна да архаічнага рус. ту́пора ‘ў тую пару, у той час, калі’, што выводзіцца з *въ ты поры ‘ў тую пару’ (Анікін, РЭС, 9, 81). Параўн. тупраш, гл.

Тулу́за ‘дуля, фіга’: тулузу табе, а не яблыка (бых., Мушынскі, вусн. паведамл.). Няясна, магчыма, ад талызаць ‘тузаць, біць’ (гл.), змененае ў гаворках з дысімілятыўным аканнем у выніку своеасаблівай “гармоніі галосных гукаў” (Крывіцкі, Дыялекталогія, 182), параўн. і рус. дыял. тулу́зить ‘біць, калаціць’.