Verbum

жыро́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Палітычная групоўка ў перыяд французскай буржуазнай рэвалюцыі 18 ст., якая выражала інтарэсы буйной буржуазіі і перайшла на бок контррэвалюцыі. // перан. Пра буржуазную партыю, схільную да здзелкі з контррэвалюцыяй.

жы́цца, жывецца; пр. жылося; безас. незак., каму, з прысл.

Разм. Ісці, складвацца (пра ўмовы жыцця). — Няхай Рыгор скажа, як нам далей жыцца будзе. Галавач. Цяпер Федзя не сумняваўся, што Галі жывецца вельмі цяжка. Ваданосаў.

загаі́цца, ‑гоіцца; зак.

Зацягнуцца, зарубцавацца (пра рану); зажыць. У суседа гэтага рука правая адарвана, і хоць загаілася рана, але баіцца холаду. Галавач. Сядзіць Ілька са шрамам на ілбу, што нядаўна загаіўся, і слухае. Каваль.

залюбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; заг. залюбуйся; зак.

Любуючыся, заглядзецца. Алена прайшла па хаце нейкай асаблівай, уласцівай толькі ёй хадою, і Андрэй залюбаваўся сястрой. Чарнышэвіч.

•••

Хоць залюбуйся; толькі залюбавацца — пра што‑н. вельмі прыгожае, каштоўнае.

запарушы́ць, ‑рушу, ‑рушыш, ‑рушыць; зак., што.

1. Пашкодзіць чым‑н., папаўшым у сярэдзіну. Запарушыць вока. Запарушыць вушы.

2. Прысыпаць, зацерушыць. Снег паспеў запарушыць .. галлё. Лынькоў.

•••

Вока не запарушыць каму — пра ціхага, няшкоднага, бяскрыўднага чалавека.

запушы́ць, ‑шыць; зак., што.

Пакрыць якую‑н. паверхню пушыстым слоем (пра мароз, снег і пад.). Падвойныя шыбы ў вокнах запушыў мароз. Пестрак. Дрэў бухматае голле Замяла, запушыла — Рунь зялёную ў полі Абрусам накрыла [зіма]. Броўка.

засе́дзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць і засядзе́ць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.

Разм.

1. Забрудзіць адходамі (пра насякомых, птушак). Мухі заседзелі шкло.

2. Доўга або нязручна седзячы, давесці (нагу, ногі) да амярцвення, здранцвення. Заседзець нагу.

гвардзе́ец, ‑дзейца, м.

Ваенны, які служыць у гвардыі. Мужна біліся нашы гвардзейцы, але танкі [ворага] рваліся наперад. Гурскі. // перан.; чаго. Звычайна пра перадавіка вытворчасці. Радуюць самі людзі, якіх сёння па праву называюць гвардзейцамі пяцігодкі. «Звязда».

геркуле́с, ‑а і ‑у, м.

1. ‑а (з вялікай літары). Лацінскай назва старажытнагрэчаската міфічнага героя-асілка Геракла.

2. ‑а. Пра чалавека вялікай фізічнай сілы і атлетычнага складу.

3. ‑у. Назва аўсяных круп спецыяльнага прыгатавання.

гняды́, ‑ая, ‑ое і гне́ды, ‑ая, ‑ае.

Цёмнарыжы (пра масць коней). Гняды стаеннік. Жарабя гнядой масці. // у знач. наз. гняды́, ‑ога, м. Конь такой масці. Пятрок выехаў на сваім гнядым узмяшаць свой папар. Нікановіч.