1) царкоўная пасада ў сярэдневяковай Еўропе, не звязаная з пэўнымі абавязкамі;
2) перан. пасада, якая добра аплачваецца і не патрабуе асаблівых турбот.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
экзарха́т
(ад гр. eksarchos = начальнік, галава)
1) ваенна-адміністрацыйная адзінка ў Візантыйскай імперыі, якая знаходзілася пад уладай экзарха;
2) царкоўная акруга ў праваслаўнай царкве, якая знаходзіцца пад уладай экзарха.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пагост ’магільнік’ (ТСБМ). Рус.пого́ст ’царкоўная абшчына, прыход, царква з жылымі дамамі, службы’, дыял. ’магільнік’, ст.-рус.погостъ ’жылое падвор’е князя і яго світы пры падаткаабкладанні’ (X ст.). Першапачатковае значэнне ’заезны дом, у якім затрымліваліся князь і духоўныя асобы’. Ад госць, гасціць (гл. Фасмер, 3, 295). Як мяркуе Зяленін (Табу, 2, 150), значэнне ’магільнік’ узнікла на базе першапачатковага ў выніку табу. У бел., відаць, кніжнае запазычанне з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыхо́д ’парафія; ніжэйшая царкоўная арганізацыя ў хрысціянскай царкве; мясцовасць, дзе жывуць члены гэтай арганізацыі’ (ТСБМ, Др.-Падб., Бяльк., Мат. Гом.; лях., Сл. ПЗБ), ’збор людзей на рэлігійнае свята’ (ПСл), пріхо́джынік ’прыхаджанін, парафіянін’ (Бяльк.). Рус.прихо́д ’царкоўны прыход’, укр.прихо́д ’парафія’. Аддзеяслоўны назоўнік з нулявой суфіксацыяй ад прыходзіць < хадзіць (гл.). Як мяркуе Фасмер (3, 368), першаснае значэнне — ’сход для выбараў старасты’. Паводле ЕСУМ (4, 582), запазычана з рускай мовы, што нельга выключыць і для беларускага слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sacred
[ˈseɪkrɪd]
adj.
1) сьвяшчэ́нны, сьвяты́
the sacred altar — сьвяты́ алта́р
2) рэлігі́йны, царко́ўны
sacred writings — рэлігі́йная літарату́ра
sacred music — царко́ўная му́зыка
3) непару́шны
sacred oath — непару́шная прыся́га
4) недатыка́льны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Скарбо́нка ‘скрыначка для збору царкоўнай міласціны’, ‘скрыначка, бляшанка з вузкай шчылінай для збірання, назапашвання грошай’ (Нас., ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Байк. і Некр., Бяльк.), скорбо́нка ‘тс’ (ТС), скарбёнка ‘тс’ (Шат., Касп., Барад.). Запазычанне з польск.skarbona, skarbonka ‘тс’; гл. Кюнэ, Poln., 96. У аснове польскага слова ляжыць ст.-польск.karbona ‘царкоўная конаўка’, запазычанае ў ст.-бел.карбона ‘тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 178), якое потым было скантамінавана з скарб (гл.). Karbona праз с.-лац.corbona, па адной версіі, было запазычана з грэч.καρβονας ‘божыя грошы’ (Міклашыч, 288) або з гебр.korbān ‘ахвярны дар’ (Борысь, 550).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыхо́д1, ‑у, М ‑дзе, м.
Дзеяннепаводледзеясл. прыходзіць — прыйсці (у 1–4 знач.).
прыхо́д2, ‑у, М ‑дзе, м.
Паступленне грашовых сродкаў і матэрыяльных каштоўнасцей, якое адзначаецца ў бухгалтарскіх кнігах. Прыход перавышае расход.// Графа бухгалтарскай кнігі, у якой запісваецца паступленне грашовых сродкаў або матэрыяльных каштоўнасцей.
прыхо́д3, ‑а, М ‑дзе, м.
Ніжэйшая царкоўная арганізацыя ў хрысціянскай царкве; мясцовасць, дзе жывуць члены гэтай арганізацыі. Царкоўны прыход. □ Марыю разам з другімі прыгожымі дзяўчатамі з другіх прыходаў пасылалі аднойчы на нейкую ўрачыстую імшу, якую правіў сам папа ў саборы святога Пятра.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
unia
ж. унія; саюз; аб’яднанне;
unia celna — мытны саюз;
unia personalna — персанальная унія;
unia kościelna — царкоўная унія;
unia Europejska — Еўрапейскі саюз;
unia Lubelska гіст. Люблінская унія
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Зако́н ’устанаўленне’. Рус., укр.зако́н, польск.zakon ’царкоўная арганізацыя’, уст. ’закон’, серб.-луж.zákon ’закон’, чэш., славац., славен.zákon, серб.-харв.за́кон, балг.зако̀н, макед.закон ’тс’. Ст.-слав.законъ ’закон, парадак’. Ст.-рус., ст.-бел.законъ ’закон, парадак, устанаўленне’. Прасл. імя, суадноснае па чаргаванню галоснага ў корані з začęti < *za‑ken‑li — za‑kon‑ъ (параўн. кон, канец, пачатак). Копечны, Zákl. zásoba, 421; Мейе, Études, 218; Фасмер, 2, 75; Шанскі, 2, З, 38. Не зусім ясны семантычны ход спрабаваў тлумачыць Махэк₂, 709: «ад нейкага za‑kon‑ati ’станавіць’», што можна прыняць. Іншая версія, БЕР, 1, 592: прасл.zakanъ > ’пачатак, аснова, прынцып’. С.-грэч., рум., алб. запазычылі слова zakon у знач. ’звычай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
mysz
1. мыш;
mysz polna — мыш-палёўка;
biedny jak mysz kościelna — бедны як царкоўная мыш;
siedzi jak mysz pod miotłą — прыціх як мыш пад венікам (за печчу);
2.камп. мыш; мышка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)