◎ Пацу́паць ’падрабіць зубамі’ (А. Усціновіч, вусн. паведамл.). Да па‑ і + цупаць, апошняе — гукаперайманне, параўн. дзятл. цу́пацца ’гойдацца’ (Сцяшк. Сл.), чэш. eupati /dupatif Vupati ’чаканіць крок’, славен. cipati ’цяжка ступаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́дгалас (БРС, Яруш., КТС). Рус. о́тголос, укр. ві́дголос, польск. odgłos, серб.-харв. odglas, славен. odglàs, макед. одглас. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да *адгаласіць; параўн. рус. отголосить, польск. odgłosić się і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жы́ліцца ’натужвацца’. Рус. жи́литься, славен. žíliti ’натужвацца’, серб.-харв. жи̏лити се ’тс’. *Žiliti, відаць, прасл. дзеяслоў ад наз. *žila (гл. жыла) са знач. ’напружваць жылы’ > ’натужвацца’, асабліва са зваротным *sę.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Каро́за 1 ’капрыза’ (Я уе.* Янк. Min·.). Параўн. славен. kotu&e ’дрэнны Конь’, приоЛ, kbruźa (Куркіна Этымалогія, 1970, 95).
◎ Каро́за 2 ’сойка’ (Гарэц.)-. Этымалогій адсутнае (гл. ФіісМгср, 2. ©Ш).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́ласціна ’дробязь’ (Шат.). Бел. рэгіяналізм. Да прасл. malostь: укр. малість, рус. малость, польск. małość, н.-луж. małość, чэш. malost, славен. malóst, серб.-харв. ма̏лост ’тс’; макед. малост ’маладыя гады, дзяцінства’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мнец ’мяльшчык ільну ці канапель’ (Нас.), укр. мнець ’кажамяка’, славен. menèc ’крупадзёр’, ’алейнік’. Прасл. mьnьcь, якому поўнасцю адпавядае ст.-прус. mynix ’дубільшчык, гарбар’, літ. minìkas ’мяльшчык’ (Трубачоў, Проспект, 62–63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ражкі́ ’спарыння’ (Гарэц.; круп., Сл. ПЗБ; Выг.). Ад рог 1 (гл.). Метафарычны перанос па форме, параўн. аналагічныя назвы ў іншых мовах: рус. ржаны́е рожки́, славен. rženi rožiček, балг. мо́раво ро́гче.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́лю-ту́лю — выклічнік, які перадае ігру на дудцы (ТС), тулюлю́ — імітацыя плачу: jak dam, to zawiedziész tululú (ваўк., Федар. 4). Гукаперайманні, параўн. славен. tuliti ‘выць, раўсці’, дыял. ‘трубіць’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбуце́ць ’растаўсцець’ (Нас.), разбуці́ць ’распухнуць’ (Бяльк.), разбуцяне́ць ’празмерна распаўнець, разбухнуць’ (Юрч. СНЛ), разбу́ціваць ’разбухаць’ (Юрч. СНЛ), параўн. рус. дыял. разботе́ть, разбуте́ть, разбыте́ть ’разбухнуць ад вільгаці’, ’наліцца сокам (пра расліны)’, ’растаўсцець’, серб.-харв. razbotjeti ’растаўсцець’. Розныя асновы (*bаt‑, *but‑, *bъt‑) прадстаўлены ў рус. дыял. буте́ть ’таўсцець, тлусцець’, ботви́ла ’таўстун, таўстуха’, боте́ть ’таўсцець’, славен. naboteti ’таўсцець, тлусцець’. Гукапераймальны рэгістр выступае ў разбуце́цца ’разгудзецца, расшумецца’ (ТС), параўн. славен. razbọ́tati ’раскрычацца’, гл. спецыяльна Саднік-Айцэтмюлер, 2, 70–73. Гл. таксама батва́. Параўн. разбутаны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аку́нь, укр. окунь, рус. окунь, чэш. okoun, польск. okuń, балг. окун, серб.-харв. о̏кун, славен. okun. Да вока (Міклашыч, 220; Вондрак, Vergl. Gr., 1, 551). Іншыя версіі менш верагодныя. Гл. вокунь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)