пераадо́лець, -ею, -ееш, -ее; -ены; зак.
1. каго-што. Дабіцца перамогі ў барацьбе, перасіліць.
П. ворага.
2. што. Справіцца з чым-н., перамагчы ў сабе што-н.
П. перавал.
П. страх (перан.).
|| незак. пераадо́льваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
|| наз. пераадо́ленне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адранцве́ласць, ‑і, ж.
Стан адранцвелага. Раней усімі сіламі.. [Мацвей] імкнуўся перамагчы ў Марыне тую адранцвеласць, якая доўга не праходзіла пасля таго, як яна вярнулася з фашысцкай няволі. Шарахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераскака́ць, ‑скачу, ‑скачаш, ‑скача; зак., каго.
1. Абскакаць каго‑н.; абагнаць скачучы.
2. Патанцаваць даўжэй або лепш за каго‑н.
3. перан. Перамагчы, апярэдзіць у чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пералёскаць (піралёскыць) ’перамагчы ў лясканні кнутом’, ’перабіць (напр., куранят) (Юрч. СНЛ). Да пера- (гл.) і лёскаць, якое з рус. зах. і паўд. лёскать ’біць, ляскаць пугай’. Параўн. яшчэ ля́скаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разреши́ть сов.
1. (дать разрешение) дазво́ліць;
разреши́ть кни́гу к печа́ти дазво́ліць кні́гу да дру́ку;
2. (найти правильный ответ) вы́рашыць;
разреши́ть пробле́му вы́рашыць прабле́му;
3. (рассеять, преодолеть) вы́рашыць, перамагчы́;
разреши́ть затрудне́ния перамагчы́ ця́жкасці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Перакана́ць (піраканаць) ’прымусіць паверыць, упэўніць’ (ТСБМ; Варл.), перэкана́ць ’перамагчы ў спрэчках’ (Растарг.), перакана́цца ’ўпэўніцца’ (воран., Сл. ПЗБ), перэкона́цца, рус. смал., бранск. перекона́ть, укр. перекона́ти, польск. przekonać (się) ’тс’, чэш. překonati (se) ’пераадолець, пераўзыйсці, перамагчы сябе’, славац. prekonať ’перажыць, перанесці, пераадолець, пераўзысці’; з такімі ж значэннямі зафіксавана і ст.-польск. przekonać, przekonany ’пераможаны’. У такім выпадку семантыка сучаснай польск. лексемы — інавацыя, якая пашырылася таксама на бел. і ўкр. моўныя тэрыторыі. Да пера- і кон (гл.) (спецыяльна гл. Коген, УЗ БГУ, 1940, 1, 191–194).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перасі́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1. каго-што. Перамагчы, пераадолець.
П. праціўніка і паваліць.
Плыўцы перасілілі цячэнне.
2. перан., каго-што. Пераадолець якое-н. пачуццё, адчуванне, жаданне і пад.
П. страх.
П. сябе.
3. каго. Змучыць, надарваць, прымушаючы празмерна напружвацца.
П. каня.
|| незак. перасі́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
саўлада́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., з кім-чым.
1. Перамагчы, узяць верх у чым-н.; адолець, асіліць каго-, што-н.
С. са злачынцам.
С. з канём (прымусіць слухацца, падпарадкаваць сабе). С. з сабою (перасіліць сябе).
2. Змагчы выканаць якую-н. работу, ажыццявіць што-н.
С. з уборкай хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
zwalczyć
зак.
1. пераадолець; перамагчы; адужаць;
2. знішчыць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абхітры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго-што.
Перамагчы каго‑н. хітрасцю, перахітрыць. [Рыбак] усё думаў, прыкідваў: і так і гэтак, каб як абхітрыць паліцыю, выкруціцца або хоць адцягнуць кару. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)