пераваро́чвацца несов.

1. перевора́чиваться, опроки́дываться;

2. (на другую сторону) повора́чиваться, перевора́чиваться; (на другой бок — ещё) перева́ливаться;

3. (в кого-, что-л.) превраща́ться, обраща́ться; (фольк. — ещё) обора́чиваться;

4. (в разное время — о многих) быва́ть;

5. страд. перевора́чиваться; опроки́дываться; перевора́шиваться, вороши́ться; перерыва́ться; превраща́ться, обраща́ться; обора́чиваться; искажа́ться, перевира́ться, извраща́ться; перепа́хиваться; перелицо́вываться; см. пераваро́чваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ахлу́п ’суцэльнае бервяно, якое кладзецца над вокнамі, дзвярамі’ (Інстр. лекс.), ахлупавата ’не крута’, ахлупны ’ахопліваючы, верхні’ (Касп.), рус. о́хлуп, о́хлупь ’вільчык, верхняя частка страхі’, о́хлупень ’тс’. Звязана з гукапераймальным хлопаць ’стукаць, ляскаць, выдаваць адрывістыя гукі’ чаргаваннем галоснага асновы, якая мае значэнне ’выдаваць шум, закрываючы ці адкрываючы адтуліну’, параўн. захлупі́цца ’задыхнуцца (ад раптоўнага недахопу паветра)’, рус. бранск. адхлупнуть ’адклеіцца, адстаць’, балг. захлупвам ’закрываць накрыўкай, пераварочваць уверх дном’, захлупак, похлупак ’накрыўка’ (адносна апошніх гл. Мірчаў, БЕ, 10, 2–3, 218–220); з захаваннем галоснага о рус. захлопнуть ’рэзка закрыць’, захлопка затычка’, славац. chlopňa ’накрыўка’; Махэк₂ (287) выводзіць рус. охлупень ад *xlupěti ’вісець, падаць’, што ўзыходзіць да гукапераймальнага *xlup — для абазначэння розных рухаў, галоўным чынам раптоўных, нечаканых (там жа, 200 і наст.). Неверагодна перш за ўсё па лінгвагеаграфічных прычынах адносна рускага слова Фасмер, 3, 176 (з о‑ і хлупь ’хвост’, ’гузка ў птушак’). Параўн. ашлап.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

úmkehren

1.

vi (s) паваро́чваць наза́д; перан. адступі́цца, пада́цца наза́д, адрачы́ся

2.

vt

1) пераваро́чваць, вываро́чваць

die Hand ~ — павярну́ць руку́ дало́нню ўве́рх

2) перан. перавярну́ць, прыве́сці ў беспара́дак

das gánze Haus ~ — перавярну́ць уве́сь дом уве́рх дном

3.

(sich) пераваро́чвацца, паваро́чвацца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

reverse

[rɪˈvɜ:rs]

1.

n.

1) адваро́т -у m., адваро́тны бок

on the reverse of the medal — на адваро́це мэдаля́

2) адваро́тнае n.

3) за́дні ход

4) зьме́на на го́ршае; паго́ршаньне, пагаршэ́ньне n.

2.

adj.

адваро́тны, супрацьле́глы

reverse motion — рух у адваро́тным кіру́нку

3.

v.t.

1) заваро́чваць; зьмяня́ць кіру́нак

2) вываро́чваць навы́варат

3) пераваро́чваць, перакуля́ць дагары́ нага́мі

4) зьмяня́ць на адваро́тнае; анулява́ць, скасо́ўваць (зако́н, пастано́ву)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

варо́чаць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да вярнуць ​1.

варо́чаць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. што. Перамяшчаць, пераварочваць з боку на бок што‑н. цяжкае. Варочаць бярвенні, мяшкі. □ На дварэ яшчэ грымела, нібы там хто варочаў каменне. Ваданосаў. Цэлую ноч Васілю снілася, што ён арэ: варочае і варочае велізарныя глыбы. Кулакоўскі. // перан.; што і без дап. Выконваць цяжкую работу. [Мазавецкі:] — Ты адно націскай на.. [Гушку], і ён табе, як вол, будзе работу варочаць. Чорны. // што. Паварочваць другім бокам, варушыць. Варочаць сена. □ Хто пёк сала, хто варочаў у прыску бульбу, а хто лежачы, напяваў сам сабе песню... Нікановіч.

2. што. Валіць на бок, перакульваць. А паны варочаюць кублы, куфры ў хаце, растрасаюць усё. Нікановіч.

3. што, чым. Круціць вакол восі. Гукаў цягнік, здаволены адпраўкай, варочаў каламі хутчэй штораз. Гілевіч. // Круціць, паварочваць у розныя бакі. [Захар Зынга] падбег да варот, выхваціў з рук чалавека пісьмо, доўга варочаў яго ў руках. Чорны.

4. перан.; чым. Разм. Распараджацца; кіраваць. Варочаць мільёнамі. Варочаць справамі.

•••

Варочаць мазгамі — абдумваць, разважаць.

Горы варочаць — выконваць работу, якая патрабуе вялікіх намаганняў.

Ледзь варочаць языком — з вялікай цяжкасцю, вельмі павольна гаварыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Варушы́ць ’варушыць, пераварочваць’ (Гарэц., Шат., Касп., Бяльк.); ’рухаць’ (Яруш., БРС), варушы́цца ’рухацца, катацца’ (Касп., Гарэц., БРС, Яруш., КЭС, лаг.). Сюды ж вару́хаць, вару́хацца ’рухаць, рухацца, кратацца’ (Др.-Падб.), варо́хаць (Гарэц., Др.-Падб.). Рус. вороши́ть, ворохну́ться ’варухнуцца’, укр. ворухну́ти ’варухнуць’, воруши́ти ’варушыць’. Відаць, утварэнне ад прасл. *vorxъ ’куча, ворах’: укр. во́рох, ц.-слав. врахъ, балг. врах ’ток, снапы, прыгатаваныя для абмалоту’. Прасл. vorxъ з *vorsъ. Няясна, ці сюды ж польск. zawroch ’вецер са снегам, віхар’. У аблаутнай форме сюды прасл. *veršti (*verx‑ti) *vьrxǫ ’малаціць’, ц.-слав. врѣшти вьрху ’тс’, балг. връха́ ’малачу’, серб. вре́ћи, славен. vršiti ’малаціць збожжа, пускаючы жывёлу таптацца па ім’. І.‑е. *u̯ers‑: лат. vârsms (vàrsmis) ’збожжа, прыгатаванае для абмалоту, ворах правеянага зерня’, грэч. ἔρρω ’цягнуся, валачуся і да т. п.’ (*u̯ersi̯ō), лац. verrō ’цягну, валаку, замятаю’ (*versō), ст.-в.-ням. wërran ’блытаць, заблытваць, рабіць беспарадак’ (першаснае значэнне і.-е. *u̯ers‑ ’валачы, цягнуць’). Укр. ворухну́ти, воруши́ти з ворохну́ти і да т. п. як рэзультат укаючага вымаўлення ‑о‑ не пад націскам або хутчэй пад уплывам семантычна блізкага дзеяслова тыпу ру́хати (бел. ру́хаць). Аб гэтым сведчыць і бел. форма варушы́ць (замест фанетычнага *варашы́ць). Гл. Фасмер, 1, 355.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вярце́ць ’круціць’ (БРС, КТС, Яруш.); ’абмотваць, абкручваць’ (БРС); ’хітраваць’ (Юрч.), укр. вертіти ’вярцець’; ’свідраваць’, рус. вертеть ’тс’; ’абарочваць’, ’вярнуць каго-небудзь’; ’падманваць’, уладз., валаг. ’боўтаючы, збіваць што-небудзь’, перм. ’пячы (у роце)’, вяц. ’ванітаваць’. Ст.-рус. вертѣти, врътѣти ’вярцець’; ’свідраваць’; ’загортваць, згортваць’. Польск. wiercić ’круціць’; ’свідраваць’; ’круціўшы, расціраць што-небудзь’, н.-луж. wjerśeś ’вярцець, круціць’; ’свідраваць’, в.-луж. wjerćeć ’тс’, чэш. vrtěti ’вярцець, круціць’; ’думаць, варочаць мазгамі’, славац. vrtieť ’круціць’, славен. vrtẹ́ti ’тс’, серб.-харв. vŕtjeti, вр̀тети ’круціць’; ’ківаць (галавой)’; ’віляць, махаць (хвастом)’; ’сукаць’; ’свідраваць’, макед. врти ’абарачаць, вярцець, круціць’; ’мяняць палажэнне’; ’зварочваць (з дарогі)’; ’гартаць (старонку)’; ’віцца (аб сцежцы)’; ’пераварочваць, ніцаваць’; ’перакручваць’; ’(добра) весці гаспадарку’; ’тачыць (дрэва)’, балг. въртя́ ’вярцець, круціць, абарочваць’; ’віцца’; ’добра валодаць (зброяй, інструментам)’; ’весці гаспадарку’; ’варочаць (справамі)’, ст.-слав. врьтѣти, врътѣти ’вярцець, круціць’. Прасл. vьrtěti (аснова vьrt‑/vert‑/vort‑) мае адпаведнікі ў літ. ver̃sti, verčiù ’валіць, перакульваць’; ’ніцаваць’; ’пераўтвараць’; ’перакладаць (на іншую мову)’; ’прымушаць’, лат. vḕrst ’звяртаць (увагу)’; ’паварочваць’; ’абярнуць’, ст.-прус. wīrst ’станавіцца’, wartint ’абарачаць’, гоц. wairþan ’станавіцца’, лац. verto, ‑ere ’паварочваць, вярцець’ — усе ўзыходзяць да і.-е. u̯ert‑ (< u̯er‑). Гл. Праабражэнскі, 1, 77; Вальдэ, 824; Траўтман, 354; Фік, 1, 131; Торп, 397; Мюленбах-Эндзелін, 4, 566; Міклашыч, 384; Брукнер, 617; Фасмер, 1, 301; Шанскі, 1, В, 65–66; КЭСРЯ, 76; Махэк₂, 701; БЕР, 1, 212; Голуб-Копечны, 423; Младэнаў, 91; Скок, 3, 631–633.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

turn​2 [tɜ:n] v.

1. паваро́чваць; паваро́чвацца; пераваро́чваць; пераваро́чвацца;

turn inside out вываро́чваць навы́варат, вываро́чвацца навы́варат;

turn the corners of the page загіна́ць/загіба́ць старо́нкі;

turn upside down пераваро́чваць дагары́ нага́мі;

It turns my stomach. Мне моташна.

2. накіро́ўваць; накіро́ўвацца; змяня́ць напра́мак;

turn right паваро́чваць напра́ва;

turn to politics пачына́ць займа́цца палі́тыкай;

turn one’s attention (to) звярта́ць чыю́-н. ува́гу (на);

turn one’s hand to smth. бра́цца за што-н.;

turn one’s steps накіро́ўвацца

3. ператвара́ць; ператвара́цца; станаві́цца;

turn pale збяле́ць;

turn sour скі́снуць; сква́сіць (малако);

He’s turned forty. Яму пераваліла за сорак.

4. : turn smb.’s head круці́ць каму́-н. галаву́

♦

turn (smb.) against smb./smth. настро́йваць (каго́-н.) су́праць каго́-н./чаго́-н.; паўстава́ць су́праць каго́-н./чаго́-н.;

as things turned out як аказа́лася

turn away [ˌtɜ:nəˈweɪ] phr. v.

1. адваро́чваць; адваро́чвацца

2. праганя́ць, выганя́ць; звальня́ць

turn back [ˌtɜ:nˈbæk] phr. v.

1. паваро́чваць наза́д, варо́чацца

2. праганя́ць

3. адваро́чваць, адгіна́ць, адгіба́ць (старонкі)

4. пераво́дзіць наза́д (стрэлку гадзі́нніка);

We cannot turn the clock back. Час не павернеш назад.

turn down [ˌtɜ:nˈdaʊn] phr. v.

1. змянша́ць, памянша́ць, убаўля́ць (газ, гучнасць)

2. адхіля́ць, адмаўля́ць, не прыма́ць;

I was turned down for the job. Мяне не ўзялі на работу.

turn in [ˌtɜ:nˈɪn] phr. v.

1. infml адпраўля́цца на бакаву́ю (спаць)

2. : take smb. in здаць каго́-н. у палі́цыю

3. : take smth. in аддава́ць наза́д, вярну́ць што-н.

turn off [ˌtɜ:nˈɒf] phr. v.

1. выключа́ць; закрыва́ць (кран)

2. зваро́чваць (з даро́гі)

3. infml выкліка́ць, адчува́ць агі́ду

turn on [ˌtɜ:nˈɒn] phr. v. запа́льваць, уключа́ць (святло, радыё);

She turned on all her charm. Яна пусціла ў ход усе свае чары.

turn out [ˌtɜ:nˈaʊt] phr. v.

1. тушы́ць, выключа́ць (святло)

2. выганя́ць (на вуліцу)

3. выпуска́ць, вырабля́ць праду́кцыю

4. ака́звацца, выяўля́цца;

as it turns out як ча́ста быва́е

5. станаві́цца;

After a wet morning it turned out a fine day. Пасля дажджлівай раніцы выдаўся добры дзень.

turn over [ˌtɜ:nˈəʊvə] phr. v.

1. пераваро́чваць; пераваро́чвацца; пераку́льваць; пераку́львацца

2. абду́мваць, разгляда́ць

3. перадава́ць (у паліцыю)

turn round [ˌtɜ:nˈraʊnd] phr. v. паваро́чвацца, абаро́чвацца

turn up [ˌtɜ:nˈʌp] phr. v.

1. знахо́дзіць, адкрыва́ць; выко́пваць

2. з’яўля́цца (нечакана)

3. узніма́ць, падніма́ць; уздыма́ць, падыма́ць угару́;

Don’t turn your nose up at the offer. Не адварочвай нос ад прапановы.

4. падшыва́ць, падкла́дваць (сукенку, спадніцу і да т.п.)

5. прыбаўля́ць (газу, святла і да т.п.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

upset

1. [ʌpˈset]

v.t. -set, -setting

1) пераку́льваць, пераваро́чваць дагары́ нагамі, абаро́чваць

to upset a boat — перакулі́ць чо́вен

2) перашкаджа́ць, разла́джваць

Rain upset our plans for a picnic — Дождж разла́дзіў на́шыя пляны спра́віць маёўку

3)

а) разьбіва́ць

to upset an argument — разьбі́ць до́вады (у спрэ́чцы)

б) нечака́на перамагчы́

4) хвалява́ць, засмуча́ць, псава́ць настро́й, выбіва́ць з раўнава́гі

2.

v.i.

хвалява́цца; засмуча́цца

3. [ˈʌpset]

n.

1) пераку́леньне, пераве́рненьне n.

2) вялі́кія забурэ́ньні, бязла́дзьдзе n.

3) нечака́ная перамо́га (у спабо́рніцтве)

4.

adj.

1) пераку́лены, пераве́рнуты

2) мо́цна засму́чаны, устрыво́жаны, расхвалява́ны

3) пару́шаны, устурбава́ны

an upset stomach — сапсу́ты стра́ўнік, нястра́ўнасьць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

śmiech, ~u

м. смех; рогат;

homeryczny śmiech — гамерычны смех;

parsknąć ~em — пырснуць са смеху;

zanosić się od ~u — заходзіцца ад (са) смеху;

na śmiech wystawić — выставіць на смех;

obracać w śmiech — пераварочваць у жарт;

śmiech mię bierze — мяне разбірае смех;

wcale mi nie do ~u — мне зусім не да смеху;

pusty śmiech — пусты смех;

zrywać boki ze ~u — смяяцца да ўпаду, надрываць бакі ад (са) смеху

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)