частка зямной паверхні, з якой вада сцякае ў раку (рачную сістэму). Сцёк адбываецца па зямной паверхні, у тоўшчы глебаў і рыхлых покрыўных адкладаў, а таксама па шчылінах у крышт. горных пародах, праз разгрузку артэзіянскіх водаў. Адрозніваюць падземны і паверхневы рачныя басейны, межы якіх часта не супадаюць (асабліва ў карставых раёнах). Басейны асобных рэк падзяляюцца водападзеламі. Найб. рачны басейн у свеце ў Амазонкі (7,2 млн.км²), у Беларусі — Дняпра (63,7 тыс.км², без Прыпяці).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
кры́пта
(гр. krypte = круты падземны ход, тайнік)
1) падземнае памяшканне са скляпеннямі ў старажытных грэкаў і рымлян;
2) капліца пад храмам для пачэсных пахаванняў у сярэдневяковай заходнееўрапейскай архітэктуры;
3) мед. паглыбленне ў паднябенных міндалінах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пячо́ра
1.Падземны ход, падзямелле (БРС). Тое ж пячэра (БРС), пяшчэра (Кап., Слаўг., Шчуч.).
2. Паглыбленне; нара ў вадзе (Нясв.). Тое ж пяча́ра (Слаўг.).
□в. Пяча́ры Касц.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
ла́ўраСтар.Падземны ход, катакомбы. Тое ж ла́ўрыя (Слаўг.).
□ Беларуская Лаўра (Куцеінскі мужчынскі Пакроўскі манастыр (1636) ва ўрочышчы Дубкі) («Наш край», 1926, № 8—9 (1 —12), стар. 49).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
underground
1.[,ʌndərˈgraʊnd]
adv.
1) пад зямлёю
2) тае́мна, падпо́льна
2.
adj.
1) падзе́мны
2) тае́мны, падпо́льны
3.[ˈʌndərgraʊnd]
n.
1) падзяме́льле n.
2) esp.Brit. падзе́мка f., мэтро́n.
3) падпо́льная арганіза́цыя; падпо́льле n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Мі́на1 ’снарад з выбуховым рэчывам’ (ТСБМ, Яруш.). З польск.mina ’тс’ (Клюге, Poln., 77), якое з новав.-ням.Mine ’падземны ход’; апошняе ў XVII ст. з франц.mine < с.-лац.mina ’руднік’ < с.-ірл.mēin, уэльск.mwyn ’руда’ (Гамільшэг, 613; Клюге₂₀, 479).
Мі́на2 ’выраз твару’ (ТСБМ, Нас., ТС; КЭС, лаг.), міны ’тс’, (Грыг.). З польск.mina ці з рус.мина ’тс’, якія (праз ням.Miene ’тс’, XVII ст.) з франц.mine ’тс’ (Фасмер, 2, 623; SWO, 1980, 479; Даза, 477) ці італ.mina < лац.mima ’актрыса-мім’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
штурхе́льм.разм., штуршо́км.
1. Stoß m -es, Stöße, Ruck m -(e)s, -e, Schub m -(e)s, Schübe; Fúßtritt m -(e)s, -e (нагой);
падзе́мны штурхе́льÉrdstoß m;
2.спарт. (штангі) Stóßen n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
АМФІЗБЕ́НЫ
(Amphisbaenia),
падатрад паўзуноў атр. лускаватых. Некалькі сямействаў. Каля 140 відаў. Пашыраны пераважна ў Паўд. і Цэнтр. Амерыцы, Афрыцы, Зах. Азіі, 1 від у Паўд. Еўропе, 1 — на ПдУ ЗША. Найб. вядомыя белая амфізбена (Amphisbaena alba), плямістая двухходка (A. fuliginosa), хірот (Bipes canalicubatus).
Даўж. да 70 см. Цела цыліндрычнае, чэрвепадобнае, з кароткім хвастом, укрытае суцэльнай рагавой плеўкай з вузкімі папярочнымі кольцамі. У большасці канечнасці адсутнічаюць. Вядуць падземны спосаб жыцця, часта пасяляюцца ў мурашніках і тэрмітніках. Па хадах у зямлі могуць рухацца хвастом уперад (адсюль назва). Кормяцца мурашкамі, тэрмітамі, іх лічынкамі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЗЕМЛЯРЫ́ЙКІ,
млекакормячыя сям. землярыйкавых (Soricidae) атр. насякомаедных. 21 род, каля 300 відаў. Пашыраны ў Еўразіі, Афрыцы, Паўн. Амерыцы і ПнЗПаўд. Амерыкі. Большасць відаў вядзе наземны, падземны, некат. паўводны спосаб жыцця. Жывуць ад тундры да пустынь. На Беларусі 7 відаў з родаў белазубак, буразубак, кутор.
Даўж. цела 3,5—18 см, хваста 1—12 см, маса 1,2—150 г (самыя дробныя млекакормячыя). Вонкава нагадваюць мышэй, адрозніваюцца рухомым, выцягнутым у хабаток носам. Хвост доўгі з валасамі. Валасяное покрыва аксаміцістае, роўнае. Размнажаюцца 1—3 разы на год. Кормяцца насякомымі і іх лічынкамі — шкоднікамі сельскай і лясной гаспадаркі. Носьбіты інфекцый.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВІБРЫ́СЫ
(лац. vibrissae ад vibro калыхаюся, выгінаюся),
доўгія, шорсткія, відазмененыя валасы ў млекакормячых, якія выступаюць над паверхняй шорсткага покрыва і выконваюць ролю дадатковых органаў дотыку. Размяшчаюцца пераважна на пярэдняй частцы галавы (вусы ў кашэчых, т.зв. маржовыя вусы ў цюленяў, маржоў), зрэдку на бруху (у вавёркі), на лапах (у многіх сумчатых), канцы хваста (у крата). Добра развіты ў жывёл, якія вядуць начны (напр., у многіх драпежных, лемураў) або падземны (у кратоў, слепышоў) спосаб жыцця. Інервуюцца больш за звычайныя валасы (напр., у вусатых кітоў у корань вібрыса можа пранікаць да 10 тыс.нерв. валокнаў).
