◎ Ле́да (часціца) ’‑небудзь’ (Нас.), іван. ляда ’абы’ (ЖСт., 2, 146), леда ’ледзь’ (Сцяшк. Сл.). Ст.-бел. лада ’абы’ (XVI ст.) Запазычана са ст.-польск. leda (XVI ст., а пазней больш шыро- 8*ка lada) ’ледзь-ледзь, -небудзь’. Параўн. яшчэ ст.-чэш. leda ’абы, каб толькі© чэш. leda, славац. leda ’ледзьве’. Укр. леда ’(хто) б ні, усялякі’, ’ледзь’, бук. ’ледзь-ледзь’ — з польск. мовы. Паўн.-слав. leda/leda, якое з Іё(іе) ’толькі, але, ледзьве’ і da (сцвярджальная, узмацняльная часціца) (Брукнер, 289; Махэк₂, 324; Слаўскі, 4, 21–22; Баўэр, Stud. a prace lingv., 4, 1960, 304; ESSJ SG, 2, 408–409; Булыка, Запазыч., 186).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

nearly [ˈnɪəli] adv.

1. ама́ль, каля́, прыблі́зна;

It’s nearly five o’clock. Зараз амаль пяць гадзін.

2. ледзь не, чуць не;

He nearly drowned. Ён ледзь не ўтапіўся;

nearly blind напаўсляпы́, паўсляпы́

♦

not nearly далёка не, зусі́м не, ні ў я́кім ра́зе;

not nearly enough зусі́м недастатко́ва; зна́чна менш, чым трэ́ба;

pretty nearly ама́ль (што), ледзь(ве); ледзь не, чуць не

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

lukewarm [ˌlu:kˈwɔ:m] adj.

1. цеплава́ты, ледзь цёплы

2. абыя́кавы, раўнаду́шны, без энтузія́зму

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Балванець ’ледзь віднецца’ (Інстр. лекс.). Рус. дыял. (дан. і зах.) балване́ть, болване́ть ’світаць; ледзь віднецца’, укр. боввані́ти ’ледзь віднецца’. Усх.-слав. утварэнне ад *bъlvanъ ’балван, грамада і да т. п.’ Беларуская форма выклікае сумненне, бо яўна нефанетычная. Запазычанне? Гл. яшчэ Мартынаў, Зб. Крапіве, 211.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

давалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -ло́ся; -лачы́ся; зак. (разм.).

3 цяжкасцю дайсці, дабрацца да якога-н. месца.

Ледзь давалокся да хаты.

|| незак. давалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дапле́сціся, -ляту́ся, -ляце́шся, -ляце́цца; -ляцёмся, -лецяце́ся, -ляту́цца; -лёўся, -ляла́ся, -ло́ся; -ляці́ся; зак. (разм.).

Марудна, з цяжкасцю дайсці да якога-н. месца.

Ледзь даплёўся да ложка.

|| незак. даплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

валачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; вало́кся, -лакла́ся, -лакло́ся; валачы́ся; незак.

1. Тое, што і валачыцца (у 1 знач.).

2. Ісці з цяжкасцю, плесціся (разм.).

Ледзь валокся з поля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адху́каць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Адагрэць дыханнем.

А. рукі.

2. перан. Выратаваць, вярнуць сілы (доглядам, увагай і пад.).

Ледзь адхукалі малога.

|| незак. адху́кваць, -аю, -аеш. -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

чу́тны, -ая, -ае; чуце́н, чутна́, -но́.

1. Такі, што можна чуць.

Ледзь ч. шэпт старога бору.

2. у знач. вык. Чуецца, гучыць, адчуваецца.

У кнізе ч. подых гераічнай гісторыі Беларусі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

душо́к, -шку́, м. (разм.).

1. Пах ад чаго-н., што пачынае загніваць.

Рыба з душком.

2. перан. Ледзь прыметнае праяўленне чаго-н. (у поглядах, настроях і пад.).

Газета з ліберальным душком.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)