АРАХНАІДЫ́Т

(ад грэч. arachnē павук, павуціна + eidēs падобны + ...im),

запаленне мяккіх мазгавых абалонак (пераважна павуціннай) галаўнога або спіннога мозга чалавека. Узнікае як ускладненне інфекц. хвароб (грып, вострыя рэспіраторныя, пнеўманія, адзёр і інш.), ачагоў факальнай інфекцыі, пры інтаксікацыі, чэрапнамазгавых траўмах. Прыкметы арахнаідыту галаўнога мозга (цэрабральны арахнаідыт): галаўны боль з млоснасцю, ірвотай, галавакружэнне, сутаргі, зніжэнне памяці, хуткая стамляльнасць, вегетатыўныя расстройствы, аднабаковае зніжэнне слыху з парэзам мімічнай мускулатуры на тым жа баку, хутка прагрэсіруючае зніжэнне зроку (да слепаты); выяўляюцца лёгкія або сярэдне выражаныя ачаговыя прыкметы пашкоджання галаўнога мозга. Пры арахнаідыце спіннога мозга (спінальным арахнаідыце) пашкоджваюцца нерв. карэньчыкі, інш. раз рэчывы спіннога мозга. Узнікаюць апяразвальныя болі ў вобласці тулава, якія аддаюць у адну ці абедзве нагі, слабасць у нагах. Лячэнне ўключае санацыю ачагоў факальнай інфекцыі, процізапаленчыя, дэсенсібілізоўныя, рассысальныя, агульнаўмацавальныя, седатыўныя сродкі; пры паказаннях зніжаюць унутрычарапны ціск; у некаторых выпадках робяць хірург. аперацыі. Пры своечасовым лячэнні арахнаідыт праходзіць.

Г.Г.Шанько.

т. 1, с. 455

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.

1. каго-што. Кінуць убок, назад, наперад; рэзка, з сілай адштурхнуць.

А. камень.

2. перан., каго-што. Не прыняць, адмовіцца ад чаго-н. (разм.).

А. усе магчымасці.

А. сумненні.

3. перан., каго-што. Атакуючы, прымусіць адступіць.

А. ворага далёка назад.

4. што. Адкрыць, адвесці ўбок, адвярнуць, закінуць назад што-н., замацаванае адным краем.

А. века скрыні.

5. Адвесці назад, убок; закінуць (галаву, руку, нагу).

А. галаву.

6. каго-што. Зменшыць на пэўную колькасць, адняць.

А. сотню рублёў.

7. ас. і безас., каго-што. Вярнуцца (пра хваробу).

Грып яго адкінуў (разм.).

8. што. Адбіць, стварыць (цень, святло і пад.).

Сад адкінуў густы цень.

9. перан. Вярнуць да пройдзенай стадыі ў развіцці чаго-н.

Вайна ўсё адкінула назад.

10. Не прыняць пад увагу пры лічэнні, ацэнцы каго-, чаго-н.

Улічыць галоўнае, адкінуць выпадковае.

◊

Адкінуць хвост (капыты) (разм.) — памерці.

|| незак. адкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

chwytać

chwyta|ć

незак. хапаць, хватаць; лавіць (мяч);

~ć za serce — узрушваць;

~ć za słowo — лавіць на слове;

mróz chwytać — прыціскае мароз;

chwytać mnie grypa — грып мяне бярэ

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

łapać

łapa|ć

незак.

1. лавіць, хапаць;

2. разм. хварэць;

dzieci co rok ~ją grypę — дзеці штогод падхопліваюць грып;

~ć oddech — хапаць паветра; хаўкаць;

~ć za slówka — чапляцца да слоў

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

перахадзі́ць сов.

1. в разн. знач. переходи́ть;

п. пе́шкай — переходи́ть пе́шкой;

п. грып — переходи́ть грипп;

цяжа́рная перахадзі́ла два ты́дні — бере́менная переходи́ла две неде́ли;

2. проходи́ть;

п. усю́ зіму́ ў асе́ннім паліто́ — проходи́ть всю зи́му в осе́ннем пальто́;

3. разг. пройти́;

ко́лькі я ~дзі́ў за год! — ско́лько я прошёл за́ год!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

złapać

złapa|ć

зак.

1. схапіць;

~ć za rękę — схапіць за руку;

2. злавіць;

~ć piłkę — злавіць мяч

~ć grypę — схапіць грып;

~ć męża разм. падчапіць мужа;

prąd go ~ł разм. яго ляснула токам

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

тру́бка, ‑і, ДМ ‑бцы; Р мн. ‑бак; ж.

1. Памянш. да труба (у 1 знач.); труба невялікага сячэння. Медная трубка. Гумавая трубка. □ Механік Білі меў за звычай маўчаць і .. марудна калупаўся ля матора,.. каля жылаватых вузлоў бензінавых трубак. Лынькоў.

2. Назва розных прыбораў і прыстасаванняў, звычайна цыліндрычнай формы. Рэнтгенаўская трубка. // Назва розных органаў жывога арганізма ў выглядзе трубы невялікага сячэння. Дыхальная трубка.

3. Частка тэлефоннага апарата, якая служыць непасрэдна для слухання і гаварэння. Тэлефонны званок перапыніў яго. Васількоў, пакутліва скрывіўшы хударлявы жоўты твар, зняў трубку. Асіпенка. Глухнуць нават трубкі тэлефона. Заразіў футбол усіх, як грып. Макаль.

4. Скрутак якога‑н. матэрыялу, якому нададзена цыліндрычная форма. Трубка тканіны расла з кожным днём. Бядуля. Трубка палатна зачапілася канцом за сучок вішні. Жычка.

5. Разм. Тое, што і калодка (у 4 знач.). Дарога раскісла, калёсы гразнуць па трубкі... Васілевіч. Патрэскаліся трубкі, і вось-вось, здаецца, выпадуць спіцы, распадзецца кола. Галавач.

•••

Дыстанцыйная трубка — механізм, прызначаны для ўзрыву снарада ў зададзеным пункце траекторыі.

Трымаць вуха трубкай гл. трымаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пахварэ́ць сов.

1. поболе́ть, похвора́ть;

п. не́калькі дзён — поболе́ть (похвора́ть) не́сколько дней;

2. (на што і чым) поболе́ть (чем);

п. на грып — поболе́ть гри́ппом;

3. (стать больным — обо всех, многих) заболе́ть, захвора́ть;

у мяне́ ўсе дама́шнія ~рэ́лі — у меня́ все дома́шние заболе́ли (захвора́ли);

4. (за кого-, что-л.) перен., разг. поболе́ть;

п. за сябро́ўку ў час экза́мену — поболе́ть за подру́гу во вре́мя экза́мена

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хварэ́ць несов.

1. (быть больным) боле́ть, хвора́ть;

ён ужо́ даўно́ ~рэ́е — он уже́ давно́ боле́ет (хвора́ет);

2. (на што і чым) боле́ть (чем), хвора́ть (чем); страда́ть (чем);

х. на грып — боле́ть (хвора́ть) гри́ппом;

х. на паду́чую хваро́бу — страда́ть паду́чей боле́знью;

3. перен. (за кого-, что-л.) боле́ть, страда́ть;

х. за лёс дзяце́й — боле́ть за судьбу́ дете́й;

◊ х. душо́й — боле́ть душо́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

grip

[grɪp]

1.

n.

1) хва́тка f.; сьціска́ньне n., за́ціск -у m.

2) ру́чка f.

3) даро́жная то́рба, ка́йстра f.

4) улада f., ціскі́ pl.

to be in the grip of poverty — быць у бе́днасьці, цярпе́ць гале́чу

5) разуме́ньне n., здо́льнасьць разуме́ць

to have a grip of subject — мець здо́льнасьць да прадме́ту, разуме́ць прадме́т

6) грып -у m.

7) Tech. заціска́чка f., кля́мар -а m.

2.

v.t.

1) схапі́ць і трыма́ць; ухапі́цца за што

2) трыма́ць у зацікаўле́ньні; авало́дваць ува́гай (слухачо́ў)

•

- come to grips

- lose one’s grip

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)