уце́шна,
1. Прысл. да уцешны.
2. безас. у знач. вык. Радасна, прыемна. Я не ведаю, чаму мне так уцешна, Як зазвоніць восень меддзю па лістах. Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́гра, ‑ы, ж.
Густа-чырвоны, пурпуровы колер. На ніцях белай павуціны Прывозяць восень павучкі. Яе красёнцы, чаўначкі У моры лесу мільганулі І лісце ў багру апранулі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераэкзамено́ўка, ‑і, ДМ ‑ноўцы; Р мн. ‑новак; ж.
Паўторны экзамен у сістэме школьнага навучання пасля нездавальняючага адказу на першым. Пераэкзаменоўка па алгебры. Атрымаць пераэкзаменоўку на восень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаця́ (разм.).
1. злуч. уступальны. Падпарадкоўвае даданыя ўступальныя сказы, выступаючы са знач.: нягледзячы на тое, што.
Сонца грэла моцна, х. была ўжо восень.
2. часц. узмацн.-вылуч. Ужыв. са знач.: самае меншае, ва ўсякім выпадку.
Вы ж х. не спазняйцеся.
3. часц. ўзмацн.-абмежавальная (звычайна ў спалучэнні з часціцай «б»). Ужыв. са знач.: нічога больш, акрамя гэтага, усяго толькі.
Х. б глыточак вады глынуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
глухі́, -а́я, -о́е.
1. Пазбаўлены слыху.
Г. чалавек.
Падручнікі для глухіх (наз.).
2. перан., да чаго. Неспагадлівы, раўнадушны.
Г. да чужых патрэб.
3. Прыглушаны, невыразны.
Г. трэск.
Піяніна гучыць глуха (прысл.).
4. Густы, цёмны, непралазны.
Г. лес.
5. Ціхі, пустынны.
Г. завулак.
6. перан. Позні.
Глухая восень.
Глухая поўнач.
7. Без адтулін, суцэльны.
Глухая сцяна.
○
Глухі зычны — зычны гук, які вымаўляецца без удзелу голасу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зацяжны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які доўга цягнецца; працяглы. Зацяжны дождж. Зацяжная восень. Зацяжная вайна.
2. Які служыць для зацяжкі (у 4 знач.). Зацяжная машына.
•••
Зацяжны скачок гл. скачок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цяпе́льца, ‑а, н.
Абл. Невялікі касцёр, вогнішча. [Хлапчук] размясціўся пад дубам і цяпельца сабе раскладае — ужо на восень бралася. Навуменка. — Сядай, дзетка, сядай от сюды, да цяпельца, — запрашаў .. [дзед Дарахвей]. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лісто́та, ‑ы, ДМ ‑тоце, ж., зб.
Разм. Тое, што і лісце. Восень яшчэ не паспела пазалаціць усёй лістоты на дрэвах, але ўжо сыпанула на іх вераснёўскую фарбу. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лінтва́р ’смушак’ (паўдн.-усх., КЭС) запазычана з укр. линтва́рь ’смушак аднагадовага ягняці’, линтваре́ць, линтва́рик ’тс’; параўн. яшчэ линтваре́ний ’зроблены з авечай шкуры’, а таксама рус. новарас. линтварь ’шкура ягняці, якое нарадзілася пад восень’. Ст.-бел. лентваръ ’вырабленая скурка ягняці’ (XVII ст.). Запазычана са ст.-польск. lentwal ’тс’, якое, відаць, з ням. Lendenfell (Булыка, Запазыч., 112).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лістапа́дны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да лістападу (у 2 знач.). Восень Сыпле лісце на шлях. Пойдуць зноў непагоды Лістападнай парой. Прыходзька.
2. Якому ўласціва ападанне лісця. Лістападныя дрэвы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)