магматычная горная парода, складзеная з плагіяклазу, кварцу і цемнаколерных мінералаў, па складу падобная на граніт, але з. меншай колькасцю каліевых палявых шпатаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Аргама́к ’парода рослых скакавых коней’ (БРС). Рус., укр.аргамак ’тс’, ст.-бел.ограмак, громакъ (Гіст. мовы, 1, 139). Польск.rumak < hromak < ohromak (з XVI ст. — Брукнер, 468). Запазычанне з цюрк.аргамак, аргымак, арыгмак і да т. пад. (гл. Севарцян, 171). Конанаў (ИОРЯ, 1966, 229) указвае на персідскую крыніцу цюркскага. Рускае слова можа быць з кожнага з трох арэалаў: Каўказ, Крым, Усход (у Даля — трухменскія і кабардзінскія аргамакі). Беларускае хутчэй з крымска-татарскай, турэцкай, магчыма, праз украінскую ці паралельна. Польскае з украінскай ці беларускай. Калі ст.-бел. толькі ограмак, нельга выключыць паўторнае запазычанне праз рускую мову (Крукоўскі, Уплыў, 74). Супрун, Зб. Крымскаму, 125–126; Фасмер, 1, 84; Трубачоў, Происх., 57.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БРО́ЙЛЕР
(англ. broiler ад broil смажыць на агні),
адкормленае на мяса кураня ва ўзросце да 70 сутак, з жывой масай да 2 кг. Для вытв-сці бройлераў выкарыстоўваюць мяса-яечныя, мясныя пароды курэй і мясныя лініі гэтых курэй (бацькаўскай формай у скрыжаваннях служыць парода корніш, мацярынскай — белы плімутрок). Бройлеры вызначаюцца інтэнсіўным ростам, скараспеласцю, нізкімі затратамі корму. Мяса бройлера — дыетычны прадукт, які мае да 22,5% бялку, далікатнае і сакаўное. Бройлерам наз. таксама гібрыдны маладняк інш. відаў птушкі, які гадуюць на мяса (качанят не старэй за 8 тыдняў, гусянят і цацаранят ва ўзросце да 12 тыдняў, індычанят — да 19 тыдняў).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЕЛЬШТЭР’Е́Р,
парода паляўнічых норных сабак. Выведзена ў 19 ст. ў Вялікабрытаніі (Уэльс) для палявання на лісоў і трусоў. На Беларусі іх невялікая колькасць. Выкарыстоўваюць пры здабычы баброў, выдраў, норак, янотападобных сабак, а таксама пры паляванні на лася, дзіка.
Сабакі моцнай канстытуцыі, тэмпераментныя, рухавыя, вынослівыя, непатрабавальныя да догляду. Лёгка дрэсіруюцца. Выш. ў карку да 40 см, сярэдняя маса цела 9,5 кг. Масць рыжая з чорным чапраком, які не павінны спускацца ніжэй скакальных суставаў, або чорная з сівізной. Лоб плоскі, сківіцы моцныя, морда падоўжаная, на галаве шчацінне (асн. тып шэрсці пароды) утварае вусы і бараду. Характэрны алюр — галоп.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БУЛЬТЭР’Е́Р,
парода свойскіх сабак. Выведзена ў Вялікабрытаніі скрыжаваннем англ. бульдога з тэр’ерам пры наступным чыстапародным развядзенні. Гадуюць сабакаводы-аматары. Пашыраны на Беларусі.
Сабака магутны, мускулісты, гарманічнага целаскладу, масай да 32 кг. Масць белая або плямістая. Адважны, можа адолець і больш моцнага праціўніка, першы не нападае, надзейны вартавы. Мае добрыя ахоўныя і паляўнічыя якасці. Гадуюць таксама карлікавага бультэр’ера (выш. ў карку да 35,5 см і маса да 9 кг) і стафардшырскага бультэр’ера (рост 35,5—40,5 см, маса ад 11—12 да 15—17 кг), які ў старажытнасці выкарыстоўваўся для цкавання быкоў і мядзведзяў, пазней — для сабачых баёў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дацы́т
(ад лац. Dacia = рымская правінцыя на тэрыторыі сучаснай Румыніі)
эфузіўная горная парода, складзеная са шклістай або часткова раскрышталізаванай асноўнай масы і парфіравых украпванняў (плагіяклазу, біятыту, кварцу і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лімбургі́т
(ад ням. Limburg = назва гары ў Германіі)
вітрапарфіравая, ультраасноўная магматычная горная парода, складзеная з шклаватага базісу шчолачнага саставу з патэнцыяльнымі нефелінам і палявым шпатам, вылучэннямі алівіну і аўгіту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
нажда́к
(цюрк. nadžak)
дробназярністая горная парода, якая складаецца з сумесі карунду з іншымі мінераламі, а таксама парашок з гэтай горнай пароды, якім шліфуюць і чысцяць металічныя вырабы і шкло.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
conglomerate
[kənˈglɑ:mərət]1.
adj.
1) сабра́ны ў ма́су
2) зьле́плены, спалу́чаны з чаго́-н. разнаро́днага
3) Geol. канглямэра́тны
2.
n.
1) зьле́пішча n.
2) канглямэра́т -у m.
3) Geol. аса́дкавая го́рная паро́да
3.[kənˈglɑ:mereɪt]
v.
1) зьбіра́ць (-ца), сканцэнтро́ўваць (-ца)
2) ператвара́ць (-ца) у зьлі́тную ма́су
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
нечи́стый
1.прил. нячы́сты; (грязный) бру́дны;
нечи́стое бельё нячы́стая бялі́зна;
нечи́стая поро́да нячы́стая паро́да;
нечи́стое произноше́ние нячы́стае вымаўле́нне;
нечи́стая рабо́та нячы́стая рабо́та;
нечи́стое де́ло нячы́стая (бру́дная) спра́ва;
нечи́стая со́весть нячы́стае сумле́нне;
2.сущ., миф. нячы́сты, -тага м.;
◊
быть нечи́стым на́ руку быць нячы́стым на руку́;
нечи́стая си́ла нячы́стая сі́ла.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)