со́нца ср., в разн. знач. со́лнце;
усхо́д с. — восхо́д со́лнца;
го́рнае с. — спец. го́рное со́лнце;
загара́ць на ~цы — загора́ть на со́лнце;
с. пра́ўды — со́лнце пра́вды;
◊ да с. — до (восхо́да) со́лнца;
ме́сца пад ~цам — ме́сто под со́лнцем;
паку́ль с. ўзы́дзе, раса́ во́чы вы́есць — посл. пока́ со́лнце взойдёт, роса́ о́чи вы́ест
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тра́ціць несов.
1. (расходовать) тра́тить; истра́чивать; (без толку — ещё) транжи́рить;
2. теря́ть, лиша́ться;
т. сябро́ў — теря́ть (лиша́ться) друзе́й;
3. (о времени) теря́ть, убива́ть;
4. (достоинство, авторитет) роня́ть;
◊ по́рах дарэ́мна т. — по́рох да́ром тра́тить;
т. гле́бу пад нага́мі — теря́ть по́чву под нога́ми;
скупы́ два разы́ т. — посл. скупо́й теря́ет вдвойне́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
укра́сці сов. укра́сть, утащи́ть, уворова́ть; похи́тить; (животное, машину и т.п. — ещё) увести́, угна́ть;
◊ у бо́га цяля́ ўкра́сці — у бо́га телёнка укра́сть;
з-пад су́чкі яйцо́ ўкра́дзе — (о ловкаче, воре) погов. из-под су́чки яйцо́ ута́щит;
хто парася́ ўкраў, у таго́ ў вуша́х пішчы́ць — посл. на воре́ ша́пка гори́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ула́дзіць сов.
1. ула́дить;
у. спра́вы — ула́дить дела́;
у. пыта́нне — ула́дить вопро́с;
2. угоди́ть;
яму́ ця́жка ўла́дзіць — безл. ему́ тру́дно угоди́ть;
3. разг. (определить куда-л.) устро́ить;
у. на слу́жбу — устро́ить на слу́жбу;
4. (сделать что-л. вовремя) угоди́ть, угада́ть;
~дзіў пад са́мы абе́д — угоди́л (угада́л) к са́мому обе́ду
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
grunt
grun|t, ~u
м.
1. зямля; грунт, глеба;
~t orny — ворная зямля;
2. перан. аснова;
z ~tu — у корані; у аснове;
w ~cie rzeczy — па сутнасці;
~t się nie przejmować разм. галоўнае – не хвалявацца;
stać na twardym (pewnym) ~cie — адчуваць глебу пад нагамі; быць упэўненым у сабе;
tracić grunt pod nogami — губляць глебу пад нагамі;
spotkać się na neutralnym ~cie — сустрэцца на нейтральнай тэрыторыі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
камбіна́цыя
(с.-лац. combinatio = злучэнне)
1) спалучэнне, узаемазвязанае размяшчэнне чаго-н. (напр. к. лічбаў);
2) перан. хітрыкі, загадзя абдуманы манеўр для дасягнення якой-н. мэты (спрытная к.);
3) сукупнасць аб’яднаных адной задумай прыёмаў, дзеянняў (напр. футбольная к., шахматная к.);
4) жаночая сарочка, якую надзяваюць непасрэдна пад сукенку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
заганя́ць 1, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
Незак. да загнаць.
заганя́ць 2, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-што.
Разм.
1. Змарыць, давесці да стомы, прымушаючы многа хадзіць, бегаць і пад. Анісім Папок заганяў свайго Буланчыка, ездзячы ў раён. Сабаленка.
2. перан. Стаміць працай, шматлікімі даручэннямі, прыдзіркамі і пад. Мікіта. Шэпча сам сабе: «Добра, што хоць ніхто не ведае, а каб ведалі, заганялі б мяне людзі, затукалі б, а мо’ і яшчэ горай было б». Галавач. Свякроўка ж мяне заганяе, Ніколі мне не паспагадае. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заключэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. заключаць — заключыць (у 1 знач.).
2. Вывад, суджэнне, меркаванне, зробленыя на падставе чаго‑н. Зрабіць заключэнне. Прыйсці да заключэння. Заключэнне ўрача. □ А Сцёпка вывеў з гэтага такое заключэнне, што і перабор меры таксама нядобры, як і недабор. Колас.
3. Апошняя, заключная частка твора, прамовы і пад. Дысертацыя складаецца з уступу, трох глаў і заключэння. □ У заключэнні перадачы выступае калгасная мастацкая самадзейнасць. «Звязда».
•••
У заключэнне — пад канец, заканчваючы што‑н. У заключэнне хор выконваў песню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запыні́ць, ‑пыню, ‑пыніш, ‑пыніць; зак., каго-што.
Разм.
1. Спыніць рух, ход каго‑, чаго‑н., затрымаць каго‑, што‑н. на месцы. Запыніць машыну. □ Людзі разыходзяцца. Намерыўся выйсці і Свідэрскі, але яго запыніў сержант. Глебка. // Запаволіць, прыпыніць. Запыніць дыханне. Запыніць крок.
2. на кім-чым. Затрымаць, сканцэнтраваць на кім‑, чым‑н. (сваю ўвагу, позірк, думку і пад.). Ніна запыніла позірк на маршчынках, што выразаліся пад вачамі. Мележ. // Прыцягнуць да сябе чыю‑н. увагу. Вось тая шчаслівая думка, што запыніла на сабе Пракопаву ўвагу. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зардзе́цца і заірдзе́цца, ‑еюся, ‑еешся, ‑еецца; зак.
1. Стаць ярка-чырвоным; пачырванець. Даніла прахапіўся, як толькі зардзеўся на ўсходзе малады вясновы ранак. Сабаленка. // Пачырванець ад сораму, хвалявання і пад. Зіна, пабачыўшы.. [Сяргея і Васіля], адразу зардзелася і разгублена забегала па пакоі, то падаючы крэслы, то выціраючы стол. Няхай. Заірдзелася ў Нямка правая шчака і задрыжалі, сцяліся пад рыжаватымі вусамі губы. Кулакоўскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вылучыцца сваім ярка-чырвоным колерам, паказацца (пра што‑н. ярка-чырвонае). Заірдзеліся між травы суніцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)