Талача́нка ’ружа, шыпшына, Rosa cinnamomea L.’ (маг., Кіс.), рус. смал. талача́нка ’тс’. Паводле Фасмера (4, 15), няяснага паходжання; магчыма, да талакно (гл.) пад уплывам вядомага на той жа тэрыторыі талача́ннік ’талакнянка’ (Кіс.), што звязана з падобнай кансістэнцыяй пладоў ці выкарыстаннем суквеццяў, параўн. навуковую назву ружа кары́чная, рус. роза кори́чная (ад карыца, гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тарагане́ць ’тарахцець’ (ТС), тарагоне́ть ’барабаніць, стукаць’ (Альп.), тарагні́ць ’хутка гаварыць’ (Сл. Брэс.). Параўн. серб.-харв. торо̀гоња ’крыклівая баба’. Апошняе, паводле Скока (3, 745), ад toròkati ’крычаць’ (гл. тарокаць) з няясным пераходам к > г. Гукапераймальнае, можна разглядаць як варыянт дзеяслова тыпу тарах(а)нець ’тарахцець, бразгатаць’ з азванчэннем зычнага ў інтэрвакальным становішчы, гл. тарах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Травя́нка ’качка-шыраканоска, Anas clypeata L.’ (Маш.; брагін., Федз.–Доўб.; Мат. Гом.), ’чырок-свістунок, Anas crecca L.’ (лельч., Нікан.). Да травяны́ < трава́ (гл.). Названа паводле месца знаходжання (у чаротах, берагах, пакрытых травой). Параўн. укр. дыял. травʼя́нка ’чакан лугавы, Saxicola rubetra L.’ польск. trzciniak, каш. strzimk, славін. střïnka ’чарацянка’, lozówka, rokitniczka і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэпасце́ць ‘мігцець, мігацець’: зоркі трэпасця́ць (пруж., ЛА, 2). Да трапятаць (гл.), з т. зв. s‑intensivum паводле Махэка, параўн. укр. дыял. трепесі́ти ‘дрыжаць ад страху’, рус. трепеста́ть ‘дрыжаць’; узыходзіць да прасл. *trepotati/*trepetati (Борысь, 649; Махэк₂, 657; Фасмер, 4, 99; Сной₂, 781), з варыятнай асновай: зо́ркі трэпаця́т (бяроз., ЛА, 2), балг. звезди́те трептя́т.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
model
[ˈmɑ:dəl]
1.
n.
1) мадэ́ль f.
а) маке́т -а m.
a model of a ship — мадэ́ль карабля́
б) узо́р -у m., мадэ́ль для ста́туі
2) схэ́ма f
3) нату́ршчык -а m., нату́ршчыца f.
4) жыва́я мадэ́ль (у кра́ме во́праткі)
2.
v.
1) ляпі́ць (з глі́ны)
2) рабі́ць мадэ́лі, маке́ты
3) (after, on)
а) ствара́ць паво́дле ўзо́ру (пры́кладу)
б) браць за пры́клад каго́-н.
to model oneself on somebody — браць каго́-н. за пры́клад
4) быць нату́ршчыцай або́ нату́ршчыкам
5) быць жыво́й мадэ́льлю (у кра́ме)
3.
adj.
узо́рны; пры́кладны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
vote
[voʊt]
1.
n.
1) го́лас -у m.
The chairman is elected by a majority of the votes — Старшыня́ выбіра́ецца бальшынёй галасо́ў
2) пра́ва го́ласу
Not everybody has a vote — Ня ўсе́ ма́юць пра́ва го́ласу
3) галасава́ньне n.
4) вы́барчы бюлетэ́нь
to cast a vote — галасава́ць
2.
v.i.
1) галасава́ць
to vote by proxy — галасава́ць паво́дле ўпаўнава́жаньня
2) informal прапанава́ць
I vote that we go — Прапану́ю пайсьці́
3.
v.t.
1) пастанаўля́ць галасава́ньнем
He was voted president — Яго́ абра́лі старшынём
2) прызнава́ць; ацэ́ньваць
The play was voted a failure — П’е́са была́ ацэ́неная няўда́чнай
•
- vote down
- vote in
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Глагала́ць ’голасна, рэзка гаварыць, гарланіць’ (Нас.). Рус. глаго́лать ’гаварыць, казаць’, укр. глаго́лати. Зыходным з’яўляецца ст.-слав., ц.-слав. глаголати ’казаць, гаварыць’ (што з’яўляецца рэдуплікаванай формай: *gol‑gol‑), з якога і запазычаны (праз царкоўную літ-py) усх.-слав. словы. У бел. мове націск змяніўся паводле дзеяслоўных тыпаў на ‑ati (‑аць), а семантыка набыла адценне жартаўлівасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гла́сны (гіст. назва) ’гласны’ (назва пасады) (БРС), укр. гла́сний ’тс’ (Грынч.). Запазычанне з рус. мовы: рус. гла́сный (назва пасады, якая з’явілася ў 1785 г.: гласный ’член гарадской думы’; гл. Шанскі, 1, Г, 91). У рус. мове, паводле Шанскага (там жа), утварэнне на базе ст.-рус. гласьныи ’той, што мае голас’ (ад ст.-слав. гласъ ’голас’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Глы́ба ’глыба’ (БРС). Слова вядома толькі ў рус. і бел. мовах (гл. Трубачоў, Эт. сл., 6, 160). Паводле Трубачова (там жа), роднаснае слову *glyza (гл. глы́за). Ранейшая версія (роднаснасць з лац. glēba ’ком зямлі’), якую прапанавалі Брандт, РФВ, 22, 119; Бернекер, 1, 310; Фасмер, 1, 147, не вельмі верагодная, паколькі тут назіраецца неаднолькавы вакалізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Дзіця́ ’дзіця’ (мн. л. дзе́ці). Рус. дитя́ (де́ти), укр. дитя́ (ді́ти), польск. dziecię, чэш. dítě (děti), балг. дете́ і г. д. Прасл. *dětę ’дзіця’, *děti ’дзеці’. Паводле Трубачова (Эт. сл., 5, 13), *dětę звязана з *dojiti ў значэнні ’ссаць, смактаць’ (гл. там жа крытычны агляд іншых версій). Фасмер, 1, 516; Бернекер, 1, 196; Траўтман, 51.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)