У двайным памеры; удвая. Так вось ходзім і гутарым мы з Марыяй Макарэвіч, і мне прыемна ўдвайне: і што слаўная яна такая жанчына і што слава ніколечкі яе не сапсавала.Васілевіч.[Саўка:] — З добраю жонкаю гора — паўгора, а радасць удвайне.Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усме́шлівы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які часта ўсміхаецца, любіць усміхацца. Дзяўчына, раней такая спакойная, ясная, як дзень, усмешлівая, цяпер не таіла сваёй трывогі.Вышынскі.// Які выражае ўсмешку. Жанчына перавяла ўсмешлівы позірк з Гольц-Мілера на Пятра Пятровіча.Мехаў.[Міхась] бянтэжыцца, убачыўшы ўсмешлівыя вочы Тышкевіча.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цабэ́рак, ‑рка, м.
Памянш.да цэбар; невялікі цэбар. Двое другіх калгаснікаў насыпалі сечку ў цабэркі.., нанізвалі цабэркі на доўгую тоўстую палку і неслі каровам.Колас.Жанчына не адказала, высыпала бульбу з мяшка ў цабэрак, плюхнула туды вады вядро і пачала.. мяшаць.Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жані́ць. Рус.жени́ть, укр.жени́ти, польск.żenić, чэш.ženiti, славац.ženiť, в.-луж.ženić, н.-луж.žéniś, славен.žéniti, серб.-харв.жѐнити, балг.жѐня, макед.жени. Ст.-слав.женити, ст.-рус.женити. Прасл. адыменны дзеяслоў з суфіксам *‑i‑ti ад асновы *ženь (Мейе, Общеслав., 192); параўн. н.-луж.žeń ’жаніцьба’. Магчыма і суаднясенне з *žena ’жанчына, жонка’ (Шанскі, 1, Ж, 284). Гл. жо́нка, жанчы́на.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маладзі́ца, молодзі́ца, молодэ́ца ’маладая незамужняя жанчына’, ’кабета’, ’свацця — кіраўнік маладой на вяселлі’ (ТСБМ, Янк. 1, Бес., Нас., Шат., Касп., Яруш., Бяльк., Мат. Гом., Растарг., ТС, Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.), ’жонка’ (Мат. Гом.), маладзі́чка ’жанчына ў першы год замужжа’ (Сцяшк. Сл.), мылыі́ца ’парабчанка’ (Касп.). Укр.молоди́ця, рус.молоди́ца, польск.дыял.młodzica, чэш.mladice, славац.mladica, славен.mladíca, серб.-харв.мла́дица. Прасл.moldica Да малады́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клігуніха ’жанчына, якая ўсё стогне’ (Жд. 3). Да клікуш- хау якое ў сваю чаргу ад клікун. Параўн. рус.кликун ’нервовахворы чалавек’, кликунья ’клікуша’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́йна (асудж.) ’тоўстая, здаровая жанчына’ (міёр., З нар. сл.), ла́йнік ’гультай, лайдак, хлус’ (Шат.), ’зняважлівае слова на сытага, тоўстага чалавека’ (КЭС, лаг.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Нехля, нэхля ’неахайная жанчына’ (брас., Нар. лекс.). Відаць экспрэсіўная форма ад няхлюя, ’тс’ ці пад., утвораная паводле мадэлі коця (< кот, коцік) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трупае́дзіна экспр. ‘сварлівая жанчына, заяда’ (клец., Бел. дыял. 3). Іранічнае ўтварэнне да труп і есці (гл.), параўн. польск.trupojad ‘звер, які харчуецца трупамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
све́цкіуст.
1. (не царкоўны) wéltlich; Láien-; profán;
све́цкая ўла́да wéltliche Macht;
2. (вытанчана выхаваны, які адпавядае патрабаванням свету) mondän, Welt-;
све́цкая жанчы́на Wéltdame f -, -n; Mondäne f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)