1. Газападобныя або вадкія рэчывы, якія вылучаюцца з магматычнага ачага.
2. Гіпатэтычная вадкасць, якой да 18 ст. тлумачылі з’явы цеплыні, магнетызму, электрычнасці.
3. Паводле ўяўленняў спірытаў — нейкія «псіхічныя токі», якія нібыта вылучаюцца чалавечым целам або якім‑н. іншым целам, прадметам. Спачатку думалі даць ход справе, але Растоўцаў быў мёртвы, а флюіды — рэч ірэальная і пасадзіць іх нікуды нельга.Караткевіч.//перан. Тое, што выходзіць ад каго‑, чаго‑н.
[Лац. fluidus — пякучы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпо́на, ‑ы, ж.
Спец.
1. Аднаслаёвая, няклееная фанера, якая ідзе на выраб клеенай фанеры, на фанераванне і пад. Рабочыя пры дапамозе вялізных нажніц разразаюць драўлянае палатно на кавалкі пэўнай велічыні. Гэтыя асобныя лісты тонкай драўніны называюцца шпонамі.«Беларусь».
2. У друкарскай справе — металічная пласцінка, якая служыць для павелічэння інтэрвалу паміж радкамі ў наборы. Дзяжурны павінен сядзець каля друкарскай машыны і сачыць, каб не палезлі шпоны, не з’ехала клішэ, бо друкар адзін не ўгледзіць за ўсім.Гаўрылкін.
[Ад ням. Span — трэска.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ідэалі́зм
(фр. idéalisme, ад плац. idealis = ідэальны, ад гр. idea = паняцце)
1) філасофскі кірунак, процілеглы матэрыялізму, які асновай усяго існуючага лічыць свядомасць, ідэю, а не матэрыю (напр. суб’ектыўны і.);
2) схільнасць да ідэалізацыі, прыхарошвання рэчаіснасці;
3) здольнасць, жаданне бескарысліва служыць якой-н.справе, перавага высокіх маральных ідэалаў над матэрыяльнымі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэкамендава́ць
(с.-лац. recommendare = даручаць, давяраць)
1) станоўча характарызуючы каго-н., што-н., прапаноўваць выкарыстаць у якой-н.справе (напр. р. інжынера, р. кнігу);
2) даваць каму-н. спрыяльны водзыў (звычайна ў пісьмовай форме) для паступлення ў якую-н. арганізацыю;
3) раіць зрабіць што-н.;
4) называць пры знаёмстве.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ініцыяты́ва
(фр. initiative, ад лац. initiare = пачынаць)
1) самастойны пачын у якой-н.справе, абумоўлены ўнутраным пабуджэннем да дзеяння (напр. праявіць ініцыятыву);
2) вядучая роля ў якіх-н. дзеяннях (напр. узяць ініцыятыву ў свае рукі);
3) здольнасць да самастойных актыўных дзеянняў, прадпрымальнасць (напр. выхаванне ініцыятывы).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
удиви́тельно
1.нареч. дзіво́сна, дзі́ўна; (чудесно) цудо́ўна; (необычайно) надзвыча́йна, надзвы́чай; (очень) ве́льмі; (на диво) на дзі́ва; (на удивление) на здзіўле́нне;
он удиви́тельно поёт ён дзіво́сна (цудо́ўна) спява́е;
всё э́то бы́ло удиви́тельно интере́сно усё гэ́та было́ надзвыча́йна (надзвы́чай, ве́льмі) ціка́ва;
молода́я удиви́тельно хороша́ малада́я на дзі́ва прыго́жая;
2.безл., в знач. сказ. дзі́ва, дзі́ўна, дзі́ўная рэч;
удиви́тельно, как ты не простуди́лся дзі́ва, як ты не прастудзі́ўся;
и не удиви́тельно і не дзі́ва;
мне кра́йне удиви́тельно твоё уча́стие в э́том де́ле мне ве́льмі дзі́ўна (дзі́ва), што ты ўдзе́льнічаеш у гэ́тай спра́ве, мне ве́льмі дзі́ўным здае́цца твой удзе́л у гэ́тай спра́ве;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
Зрэзаны тонкі ствол або тоўстая галіна без сукоў, што ўжыв. як апора пры хадзьбе і для іншых мэт, а таксама ўвогуле прадмет такой формы.
Ісці, абапіраючыся на палку.
Сукаватая п.
Лыжныя палкі.
Палкі ў колы ўстаўляць (перан.: свядома перашкаджаць якой-н.справе).
◊
З-пад палкі (разм.) — пад прымусам (рабіць што-н.).
Палка з двума канцамі — пра тое, што можа скончыцца і добра і дрэнна.
|| памянш.па́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
П. выручалачка (перан.: пра таго, хто заўсёды дапамагае, выручае; разм.).
○
Палачка Коха — туберкулёзная бацыла.
|| прым.па́лачны, -ая, -ае.
Палачная дысцыпліна (перан.: пра дысцыпліну, якая падтрымліваецца жорсткімі мерамі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ста́ўка¹, -і, ДМ ста́ўцы, мн. -і, ста́вак, ж.
1. У азартных гульнях: сума грошай, якую ігрок ставіць на карту.
4. Максімальна дапушчальны працоўным заканадаўствам і рэгламентам арганізацыі аб’ём працы, адпаведны пэўнай штатнай пасадзе (звычайна ўстаноўленая колькасць гадзін выкладчыцкай нагрузкі ў ВНУ).
Працаваць на палову стаўкі.
5.перан., на каго-што. Разлік, арыентацыя на каго-, што-н., імкненне грунтаваць свае дзеянні на чым-н.
С. на свае сілы.
С. на мясцовыя ўлады.
○
Вочная стаўка — адначасовы перакрыжаваны допыт асоб для праверкі паказанняў, якія прыцягваюцца па адной справе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
partner
[ˈpɑ:rtnər]
n.
1) удзе́льнік, саўдзе́льнік -а m.
My sister was a partner in my sorrow — Мая сястра́ падзяля́ла маё го́ра
2)
а) кампаньён, супо́льнік -а m., супо́льніца f. (у фі́рме ці кампа́ніі)
б) напа́рнік -а m., напа́рніца f. (у спра́ве)
3) партнэ́р -а m., партнэ́рка f. (у та́нцы, гульні́)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Калёўка ’спецыяльны рубанак для выстругання дошак і планак з фігурнымі краямі (багетаў, карнізаў і інш.)’ (БРС, ТСБМ; драг., Жыв. сл.; Касп., Клім., Мат. Гом.), ’фігурны профіль дошкі або бруска, які атрымліваецца струганнем’ (ТСБМ, Мат. Гом.). У рус. мове адзначана калёвка ’жалабок, канаўка (у сталярнай справе)’, колёвки ’паглыбленні, выемкі, канаўкі ў налічніках; розныя ўпрыгожанні на іх’. На рус. слова звярнуў увагу яшчэ Матцэнаўэр (LF, 8, 41), які лічыў, што яно запазычана з франц.cale ’клін, падстаўка’, супраць Фасмер (2, 166). Ён лічыць асноўнай формай дзеяслоў калевать ’выдзёўбваць, выразаць (карніз, жалабок)’, для якога ў якасці крыніцы запазычання мяркуецца (aus) kehlen у тым жа значэнні. З пункту погляду рэаліі такая этымалогія можа быць прынята; аднак няясным застаецца шлях запазычання. Лінгвагеаграфія выразу (калі толькі бел. слова не запазычана параўнальна позна з рус. мовы) сведчыць аб магчымым польскім пасрэдніцтве.