жы́васць, ‑і, ж.

1. Паўната жыццёвых сіл; жвавасць, ажыўленасць. Вясёласць і жывасць, з якімі Зося выязджала зранку ў поле, змяніліся шэрымі, заўсёднымі вобразамі. Гартны. // Імклівасць, вёрткасць, рухавасць. Жывасць рухаў.

2. Яркасць, выразнасць, вобразнасць. У асобных мясцінах мова помніка губляе сваю жывасць і непасрэднасць. Шакун. Нягледзячы на адсутнасць сюжэтнай напружанасці, апавяданні Змітрака Бядулі не пазбаўлены жывасці. Каваленка.

3. Вастрыня, сіла, яснасць. Аўтар падкрэслівае ў .. [Несцяровіча] назіральнасць і жывасць розуму. Барсток.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gamut

[ˈgæmət]

1) Mus. га́ма f.

2) паўната́ ў шэ́рагу, ра́дзе

He ran a gamut from praise to contempt — Ён прайшо́ў шлях ад пахвалы́ да пага́рды

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Dícke

I

f - таўшчыня́; паўната́; сы́тасць, тлу́стасць; фіз. гушчыня́ (пра вадкасць)

II

sub m, f -n, -n таўсту́н, таўсту́ха

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

сіньяры́я

(іт. signoria = улада)

1) орган дзяржаўнага самакіравання ў італьянскіх гарадах-камунах у 13—14 ст.;

2) форма палітычнага ладу рада гарадоў Італіі ў 13—16 ст., пры якой уся паўната грамадзянскай і ваеннай улады засяроджвалася ў руках аднаго правіцеля — сіньёра.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

на..., прыстаўка.

I. Ужыв. пры ўтварэнні дзеясловаў са знач.:

1) накіраванасць дзеяння на паверхню прадмета, напр.: насыпаць (солі на агурок), наляпіць (аб’яву на сцяну);

2) паўната, дастатковасць дзеяння, напр.: нагаварыць, насеяць, накідаць;

3) задаволенасць дзеяннем самога суб’екта (са зваротнымі дзеясловамі), напр.: наесціся, нагаварыцца, нагуляцца.

II. Утварае:

1) дзеясловы закончанага трывання, напр., пісаць — напісаць;

2) дзеясловы закончанага трывання ад дзеясловаў незакончанага трывання, якія маюць прыстаўку [а, аб, ад, вы, з (с), пад, пра, пры, раз (рас), уз, у], са знач. вялікай колькасці, празмернасці дзеяння, напр.: наабіраць, наабломваць, наразбіваць.

III. Ужыв. пры ўтварэнні прыметнікаў і назоўнікаў са знач.: знаходзіцца на паверхні чаго-н., напр.: насценны, наскальны, наручнікі, наморднік.

IV. Ужыв. для ўтварэння прыслоўяў са знач.: на які-н. тэрмін, у якім-н. напрамку, у якой-н. меры, ступені, напр.: назаўсёды, насупраць, нацянькі, настолькі, наколькі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

exuberance

[ɪgˈzu:bərəns]

n.

1) бага́цьце n., пы́шнасьць

an exuberance of tropic vegetation — пы́шнасьць трапі́чнае расьлі́ннасьці

2) збы́так -ку m., празьме́рнасьць f.; даста́так -ку m., паўната́ f. (пачуцьця́)

3) бу́рны, празьме́рны вы́бух (ра́дасьці)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

АМІ́Р ХАСРО́Ў ДЭХЛЕВІ́

(1253, г. Паціяла, штат Хар’яна, Індыя — 1325),

індыйскі паэт, вучоны, музыкант. Пісаў на урду, перс. і хіндзі мовах. Яго лірыка сабрана ў 5 дыванах: «Дар юнацтва» (1272), «Сярэдзіна жыцця» (1284), «Паўната дасканаласці» (1293), «Выбраны астатак» (1316), «Мяжа дасканаласці» (1325). На ўзор «Пяцерыцы» Нізамі, абапіраючыся на інд. фальклор, стварыў цыкл з 5 паэм: «Узыходжанне свяцілаў», «Шырын і Хасроў», «Меджнун і Лейла» (усе 1298), «Іскандэрава зярцала» (1299), «Восем райскіх садоў» (1301). Складаў тэсніфы (нар. рамансы). Яму прыпісваюць зборнікі вершаў, загадак, прыказак, слоўнік сінонімаў.

Тв.:

Рус. пер. — Хамса. Маджнун и Лайли: Поэма. М., 1975;

Хамса. Матла’ал-анвар: Поэма. М., 1975;

Избр. газели. М., 1980.

т. 1, с. 318

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

volume

[ˈvɑ:ljəm]

n.

1) кні́га (сэры́йнага вы́даньня), том -у m.

2) аб’ём -у m., абыймо́ n.

3) вялі́кая ко́лькасьць, ма́са f.

Volumes of smoke poured from the chimneys — Клубы́ ды́му валі́лі з каміно́ў

4) Mus. паўната́, сі́ла гу́ку

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Тоўшч, то́ўшча ’таўшчыня’, ’маса якога-небудзь што мае вялікую таўшчыню рэчыва, цела’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Жд. 2, Гарэц., ТС), ’таўшчыня зямлі, не паверхня’ (БРС), ’вышыня стромага берага’ (Др.-Падб., Яшк.), тэўшч ’таўшчыня’ (Янк. 2). Укр. то́вща ’густы лес, нетры’, ’тоўсты слой’, рус. то́лща ’аб’ём; маса цела’, ’гушча’, ’слой, пласт’, ’таўшчыня’, польск. tłuszcz ’тлушч’, tłuszcza ’натоўп людзей, зброд, галота’, чэш. tloušť ’галавень, Leuciscus cephalus’, старое ’таўшчыня’, tloušťka ’таўшчыня, паўната’; славен. старое tọ̑lst (Р. скл. tolstȋ) ’тлушч’, новае tọ́lšča ’тс’, ст.-слав. тлъшта ’таўшчыня’. Прасл. *tъlst‑jь, *tъlst‑ja, утвораныя ад прыметніка *tъlst‑ъ пры дапамозе суф. *‑jь, *‑ja. Да тоўсты (гл.). Аб мене о > э ў лексеме тэўшч гл. Карскі, 1, 156.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

zbytek, ~ku

zbyt|ek

м.

1. раскоша;

2. лішак; празмернасць; лішніца;

~ek uczuć — паўната (празмернасць) пачуццяў;

3.

~ki мн. штукі; штукарствы; свавольствы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)