Suum cuique mos est
У кожнага свой нораў/звычай.
У каждого свой нрав/обычай.
бел. Як хто хоча, так па сваім бацьку плача. Ты граеш, як знаеш, а я скачу, як хачу. Які край, такі і абычай. Што двор, то нораў. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то навіна. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то нораў, што галава ‒ то розум.
рус. У всякой пташки свои замашки. У всякой пичужки свой голосок. У всякого Мирона свой приём. Всякий гад на свой лад. Что город, то норов. У всякого попа по-своему поют. У всякой стряпки свои порядки. Что город, то норов, что деревня, то обычай. Что старец, то и ставец. Что край, то обычай. Что двор, то говор, что конь, то норов. Что изба, то стряпня. У всякого попа по-своему поют.
фр. Autre ville autres mœurs (Другой город ‒ другие обычаи). Autant de pays, autant de moeurs (Сколько стран, столько и обычаев).
англ. Every country has its customs (В каждой стране свои традиции). Every cock sings in his own manner (Каждый петух поёт на свой лад). Every man to his taste (У каждого свой вкус).
нем. Andere Länder, andere Sitten (Другие страны, другие обычаи). Andere Städtchen, andere Mädchen (Другие городки, другие девушки). Jeder Vogel hat seinen Gesang (У каждой птицы своя мелодия/пение).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
vile [vaɪl] adj.
1. infml ве́льмі ке́пскі, нічо́га нява́рты; агі́дны;
vile weather жу́даснае надво́р’е;
He has a vile temper. У яго кепскі нораў.
2. fml по́длы, гане́бны, ні́зкі;
vile language брыдкасло́ўе, бры́дкая гаво́рка;
a vile sin ця́жкі грэх
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
галубі́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да голуба, належыць яму. Галубіныя пароды. Галубінае яйцо. // Уласцівы голубу, такі, як у голуба. Галубіны нораў. □ [Машка] рупліва тупала па пяску, тоўхаючыся ўперад галубінай хадой. Брыль. // Заснаваны на выкарыстанні паштовых галубоў. Галубіная пошта.
2. перан. Пяшчотны, ціхі, незласлівы. Галубіная душа. □ — Звонкай песняй, харошаю казкаю Ў душы маёй вернай жывеш, Бо сваёй галубінаю ласкаю Акрыляеш, мне сілы даеш. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Наці́нка ’прымус да яды і работы’ (Нік., Оч.), ’зацён, нораў (у каня)’ (Бяльк.), сюды ж націна́ць ’настойваць’ (Сл. ПЗБ). Да цяць, тну, параўн. аця́цца ’згубіць жаданне есці’ (гл.), заці́н ’прымус’, заці́нлівы ’наравісты’ (Гарэц., Сцяц.), затну́цца ’занатурыцца’ (Сцяц.), заця́ты ’ўпарты’ і інш.; развіццё семантыкі ад ’рэзаць, біць’ да ’стаць упартым’ або ’пераадолець упартасць’ звязана, відаць, з архаічным спосабам уздзеяння на аб’екты, што характарызуюцца незвычайнымі паводзінамі, параўн. палес. зацінаць ’заткнуўшы нож у дрэва, чараваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zwyczaj, ~u
м.
1. звычай; нораў;
2. навык, звычка; звычай;
mieć zwyczaj (w ~u) — мець звычку;
wejść w zwyczaj — увайсці ва ўжытак
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
нра́вы мн. но́равы, -ваў, ед. но́раў, -раву м.; (обычаи) звы́чаі, -чаяў, ед. звы́чай, -чаю м.;
нра́вы и обы́чаи но́равы і звы́чаі;
други́е времена́ — други́е нра́вы і́ншыя часы́ — і́ншыя звы́чаі (но́равы).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лихо́йI (приносящий беду) уст., фольк. ліхі́; (злой) злы; (тяжкий) ця́жкі;
лихо́й челове́к ліхі́ чалаве́к;
лихо́й час ліха́я часі́на;
лихо́й нрав ліхі́ но́раў;
◊
лиха́ беда́ нача́ло (нача́ть) ця́жкі то́лькі пача́так.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
savage2 [ˈsævɪdʒ] adj.
1. dated дзі́кі, дзіку́нскі, ва́рварскі;
a savage man дзіку́н;
a savage life першабы́тнае жыццё;
a savage temper злы но́раў;
savage tribes дзі́кія плямёны
2. лю́ты, раз’ю́шаны, раз’я́траны;
a savage attack я́расная ата́ка;
savage methods жо́рсткія ме́тады;
get/grow/turn savage разлютава́цца, раз’ю́шыцца, раз’я́трыцца
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Прыда́ча ’тое, што дададзена, прыдадзена; прыбаўленне да цаны’ (ТСБМ, Мік., Др.-Падб., Нас., ТС), пры́дача ’прыдача, удача’ (Байк. і Некр.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад прыда́ць. Сюды ж вытворныя прыда́члівы ’шчаслівы, удачлівы; які мае асаблівы нораў’ (Нас.), прыда́чны ’ўдалы, удачны; выгадны’ (Нас., Байк. і Некр., Янк. 1). Таксама да гэтага гнязда другасны вытворны назоўнік прыда́ка ’ўдачнік; удалы, зухаваты; неўтаймоўны, непадобны характарам на родных’ (Нас., Байк. і Некр.) з далейшым зрухам семантыкі — ’выпадак; нечаканасць’ (Нас.). У апошнім выклікае цікавасць не зусім яснае (адваротнае) чаргаванне ‑ч‑/‑к‑, якое, магчыма, выклікана пераасэнсаваннем формы слова пры субстантывацыі. Верагодна, усх.-слав., параўн. рус. прида́ча, прида́чливый ’здольны, умелы; спрытны’, укр. прида́ча.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
quick1 [kwɪk] adj.
1. ху́ткі, шпа́ркі;
a quick journey кароткатэрміно́вая пае́здка;
be quick спяша́цца;
at a quick pace у ху́ткім тэ́мпе, ху́тка;
a quick fix скараспе́лае рашэ́нне;
a quick pulse ча́сты пульс
2. ке́млівы; знахо́длівы; дасці́пны;
a quick child ке́млівае дзіця́
♦
have a quick temper мець запа́льчывы хара́ктар, круты́ но́раў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)