АЛАФА́Н

(ад грэч. allophanes які здаецца іншым),

мінерал, водны сілікат алюмінію непастаяннага саставу; Al2O3·1,2SiO2·3,3H2O. Аморфны. Утварае рыхлыя, шчыльныя, шклопадобныя нацёкі і інш. Колер белы, блакітны, зялёны, буры. Цв. 1—3. Вельмі крохкі. Шчыльн. 1,9 г/см³. Утвараецца пры разбурэнні сілікатаў і алюмасілікатаў пад уздзеяннем сернай кіслаты.

т. 1, с. 228

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Мурша́вы ’гнілы’ (свісл., Шатал.; ваўк., Сл. ПЗБ; смарг., Сцяшк. Сл.); му́ршыны ’парахня’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Укр. ровенск. му́рша ’гніль, парахня ў сярэдзіне дрэва’, ’лес з такой хваробай’. Запазычаны з польск. murszeć ’буцвець’, mursz ’гніенне’, murszaty, zmurszały ’збуцвелы’, якія з с.-в.-ням. mürsen ’таўчы’, усх.-с.-ням. morsch ’гнілы, стары, крохкі’ (Брукнер, 655).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шаро́ш ​1, ‑рашу, м.

Дробны крохкі лёд у выглядзе кашападобнай масы, які ідзе перад ледаставам або ў час вясновага крыгаходу. Бялява-шэрыя аблачынкі на рацэ, на якія .. [лётчык] звярнуў увагу з самалёта, аказаліся першымі маленькімі плывучымі астраўкамі шарашу. Хадкевіч. Светла-попельны колер хмар пад нагамі нагадвае то густы шарош на вадзе, то нядаўна астрыжаную аўчыну. Брыль.

шаро́ш ​2, ‑рашу, м.

Спец. Лес, які сплаўляецца па рацэ бярвеннямі, не звязанымі ў плыт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Крушы́на ’дрэва або куст сямейства крушынавых’ (ТСБМ, Шат., Сержп. Пр., Бяльк., Касп., Сцяшк., Дэмб. 1, Мат.). Укр. крушина, рус. крушина ’тс’, серб.-харв. кру̀шина ’тс’, польск. kruszyna, чэш. krušina, славац. krušina ’тс’. Прасл. krušina да kruxъ ’ломкі, крохкі’, што адпавядае крохкасці расліны. Адсюль яе лацінская назва Frangula ад frangere ’ламацца, крышыцца’ (Слаўскі, 3, 185).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БЕНІТАІ́Т

(ад назвы акругі Сан-Беніта ў штаце Каліфорнія, ЗША),

мінерал, тытанасілікат барыю, 2[BaTiSi3O9]. Крышталізуецца ў гексаганальнай сінганіі. Крышталі ў выглядзе невял. плоскіх трохвугольных двайных пірамід. Колер сіні, белы або бясколерны. Празрысты да паўпразрыстага. Бляск шкляны, Цв. 6—6,5. Крохкі. Шчыльн. 3,6 г/см³. Рэдкі, у невял. жылах і глаўафанавых сланцах. Выкарыстоўваецца як паўкаштоўны камень.

т. 3, с. 100

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БРАЎНІ́Т

(ад прозвішча ням. вучонага М.Браўна),

мінерал класа аксідаў, аксід марганцу, Mn​2 + Mg​6​3 + Si12. Крышталізуецца ў тэтраганальнай сінганіі. Крышталі біпірамідальныя і інш. Агрэгаты зярністыя. Колер чорны ці сталёва-шэры. Цв, 6—6,5. Крохкі. Шчыльн. 4,7—4,9 г/см³. Паводле паходжання метамарфічны, радзей гідратэрмальны, іншы раз трапляецца ў скарнах. Важная марганцавая руда.

т. 3, с. 251

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕЛЬВІ́Н

(ад лац. helvus бурштынава-жоўты),

мінерал, берыласілікат падкласа каркасных сілікатаў 3Mn[BeSiO4]·MnS. Пастаянныя прымесі жалеза і цынку. Крышталізуецца ў кубічнай сінганіі. Крышталі, зярністыя агрэгаты. Колер жоўты, жоўта-зялёны, карычневы і інш. Бляск шкляны да смалістага. Цв. 5,5—6,5. Крохкі. Шчыльн. 3,2—3,5 г/см³. Трапляецца ў грэйзенах, скарнах, пегматытах, палевашпатавых метасаматытах. Руда берылію.

т. 5, с. 143

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

mürbe

a мя́ккі, рассы́пісты, ры́хлы, пада́тлівы, кро́хкі

j-n ~ máchen — разм. злама́ць каго́-н., злама́ць чыё-н. супраціўле́нне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

piaskowy

piaskow|y

1. пясочны; пясчаны;

burza ~a — пясчаная бура;

zegar ~y — пясочны гадзіннік;

2. кул. пясочны; крохкі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

crisp

[krɪsp]

1.

adj.

1) кро́хкі, ло́мкі; хру́сткі

2) сьве́жы, асьвяжа́льны (пра паве́тра)

3) жывы́, я́сны, выра́зны (пра стыль)

4) памо́ршчаны, усхвалява́ны (мо́ра)

5) кучара́вы

2.

v.i.

завіва́цца; хрусьце́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)