уле́жацца сов. (уплотниться от долгого лежания) улежа́ться, слежа́ться;

зямля́ яшчэ́ не ўле́жалася — земля́ ещё не улежа́лась;

се́на ўле́жалася — се́но слежа́лось

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

По́льскі: польскі грыб ’падгрыб, Xerocomus badius’ (навагр., слонім., Расл. св.). Хутчэй за ўсё, запазычанне з рускай, параўн. рус. по́льский, польско́й ’палявы, стэпавы’, ’дзікі’: польские гуси ’дзікія гусі’; н.-луж. pólski, славен. poljski, серб.-харв. по̀љски ’палявы’, балг. по́лски ’тс’: полски пазач ’палявы стораж’. Семантыка ’грыб, які расце на адкрытых месцах’, звычайна — палявы грыб (ТС, паст., Жыв. сл.), палёвік (Жыв. сл.), палявы баравік/польскі баравік (Расл. св.), навуковыя назвы — махавік (казляк) руды, зайцаў грыб (Сяржаніна, Грыбы, 18). Ад поле (гл.), параўн. рус. земля — земский.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тру́песок ‘друз, трэск і інш.’ (ТС), тру̀пасок ‘труха, пацяруха’ (Альп.). Параўн. укр. палес. тру́песок ‘сухія трэскі’, якое ў ЕСУМ (5, 657) лічаць відазмененым тру́сок (гл. труск), што малаверагодна. Хутчэй утворана ад асновы трупех‑ (гл. наступнае слова) у выніку чаргавання х // с і збліжэння канца слова з пясок, параўн. ілюстрацыі: така земля, трупесок, не песок і не глей (ТС). Зыходная аснова прадстаўлена ў польск. дыял. trupa ‘парахно’ (MSGP), рус. трупи́ть ‘драбніць, крышыць’, тру́пья ‘старое, парванае адзенне’, трупъ ‘луска, перхаць’, в тре́пес ‘ушчэнт’ (СРНГ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

чу́тка I нареч. чу́тко

чу́тка II сущ., ж. слух м., молва́;

◊ хо́дзяць ~кі — хо́дят слу́хи;

~камі зямля́ по́ўніцца — посл. слу́хом земля́ по́лнится

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

отта́ять сов.

1. (освободиться ото льда) адта́ць, мног. паадтава́ць;

земля́ отта́яла зямля́ адта́ла;

2. (вывести из замороженного состояния) адта́яць;

отта́ять я́блоки адта́яць я́блыкі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зямля́ ж., в разн. знач. земля́;

жыць на ~лі́ — жить на земле́;

ро́дная з. — родна́я земля́;

на гарызо́нце маракі́ ўба́чылі ~лю́ — на горизо́нте моряки́ уви́дели зе́млю;

у не́трах ~лі́ — в не́драх земли́;

ры́хлая з. — ры́хлая земля́;

паклані́цца да ~лі́ — поклони́ться до земли́;

партыза́нская з. — партиза́нская земля́;

цалі́нныя зе́млі — цели́нные зе́мли;

сядзі́бная з. — уса́дебная земля́;

○ інфузо́рная з. — инфузо́рная земля́;

◊ кало́м яму́ з. — коло́м ему́ земля́;

адда́ць ~лі́ — преда́ть земле́;

ад ~лі́ не віда́ць — от земли́ не ви́дно;

адро́знівацца як не́ба ад ~лі́ — (отлича́ться) как не́бо от земли́;

ба́чыць на два аршы́ны пад ~лёй — ви́деть на два арши́на под землёй;

як з(-пад) ~лі́ вы́рас (з’яві́ўся) — как (бу́дто, сло́вно, то́чно) из-под (из) земли́ вы́рос;

з. пад нага́мі гары́ць — земля́ под нога́ми гори́т;

гато́ў скрозь ~лю́ правалі́цца — гото́в сквозь зе́млю провали́ться;

закапа́ць та́лент у ~лю́ — зары́ть тала́нт в зе́млю;

за тры́дзевяць зяме́ль — за три́девять земе́ль;

знайсці́ пад ~лёй — найти́ под землёй;

зраўнава́ць з ~лёй — сровня́ть с землёй;

сце́рці з тва́ру ~лі́ — стере́ть с лица́ земли́;

~лі́ пад сабо́й не чуць — земли́ под собо́й не чу́ять;

між не́бам і ~лёй — ме́жду не́бом и землёй;

па́рыць ~лю́ — спать моги́льным сном;

ле́гчы ў ~лю́ (у магі́лу) — лечь в зе́млю (моги́лу);

пуп ~лі́ — пуп земли́;

соль ~лі́ — соль земли́;

з. яму́ пу́хам — земля́ ему́ пу́хом;

хадзі́ць як пад ~лёй — ходи́ть как под землёй;

скрозь ~лю́ ба́чыць — сквозь зе́млю ви́деть;

як скрозь ~лю́ правалі́ўся — как сквозь зе́млю провали́лся;

чу́ткамі з. по́ўніцца — посл. слу́хом земля́ по́лнится;

ад ~лі́ адарва́ўся і не́ба не даста́ў — посл. от земли́ оторва́лся и не́ба не доста́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Тырысава́ць (търъсъва́ць) ‘таптаць’, тырысава́цца (търъсъва́цца) ‘таптацца’ (мёрск., Нар. сл.). Няясна; зыходная фанетычная форма, магчыма, тарасава́ць, тарасава́цца ‘тс’, гл. Аніч., Вопыт, 414. Апошняе можа ўзыходзіць да ст.-бел. тарасъ ‘падкатны зруб пры асадзе горада’ (1568 г.): тарасы оные передъ собою катячи, перекопъ деревомъ наполнили, параўн. укр. тарасува́ти ‘масціць дарогу хмызамі’, серб. тара̀цати ‘масціць’; або да запазычанага польск. tarasować ‘узмацняць, запіраць’ ці дыял. tarasić ‘таптаць, таўчы, прыгнятаць’, што выводзяць з с.-в.-ням. tarraz ‘земляны насып’ ад лац. terra ‘земля’ (Брукнер, 565; Трубачоў, Дополн. у Фасмер, 4, 23; ЕСУМ, 5, 521).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

усмакта́ць сов. всоса́ть, впита́ть, втяну́ть; поглоти́ть;

по́мпа з вадо́й ~та́ла пясо́к — насо́с с водо́й всоса́л (втяну́л) песо́к;

зямля́ ўсмакта́ла ві́льгаць — земля́ всоса́ла (впита́ла) вла́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

усо́хнуць сов.

1. (затвердеть) засо́хнуть;

зямля́ ўсо́хла — земля́ засо́хла;

2. (уменьшиться в весе при высыхании) усо́хнуть;

3. засо́хнуть, зача́хнуть;

дрэ́ва ўсо́хла — де́рево засо́хло (зача́хло)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распа́шка ж., с.-х.

1. во́рыва, -ва ср., узво́рванне, -ння ср., узо́рванне, -ння ср., разво́рванне, -ння ср.; см. распа́хивать​I;

2. (распаханная земля) во́рная зямля́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)