Ашмурава́ць ’сваволіць; дурэць; прыкідвацца кім-небудзь’ (Юрч.). Да ашмурэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кла́сны ’які мае высокую ступень чаго-небудзь’ (ТСБМ). Гл. клас.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прага́рына ’выгарэлая частка якой-небудзь паверхні’ (ТСБМ). Да гарэць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пара́дак ’правільная, наладжаная сістэма размяшчэння чаго-небудзь; належны стан чаго-небудзь; устаноўлены лад, план, сістэма кіравання’; пара́дкавы, пара́дкаваць, пара́дком. Да рад (гл.). Аналагічна ў іншых слав. мовах: рус. поря́док, польск. porządek, чэш. pořádek, серб.-харв. по̏редак і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мані́цца ’мець намер, збірацца рабіць што-небудзь; планаваць’, ’спрабаваць’, ’абяцаць, цешыць надзеяй’, (ТСБМ, Сл. ПЗБ; міёр., Нар. сл.; КЭС, лаг.; мядз., Нар. словатв.; Жд. 1), ’хацецца’ (шальч., Сл. ПЗБ), заману́тысь ’захацецца’ (драг., КЭС), ма́ніцца ’мецца (аб тым, што павінна быць)’ (Нар. Гом.). Укр. ману́тися ’хацецца, цягнуць да чаго-небудзь’, рус. пск., цвяр., маск., кур., дан. мани́тся ’хочацца, цягне да чаго-небудзь’. Балтызм. Параўн. літ. manýtis ’хацецца’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 30).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наста́рчыцца ’назапасіцца, старанна ўдосталь нарыхтаваць чаго-небудзь’ (Нас., Сцяшк. Сл.), укр. настарчити ’прыпасці, даставіць удосталь’. Відаць, запазычана з польск. nastarczyć (się) ’успець дастаць што-небудзь; задаволіць патрэбу’, ад starczyć ’зрабіць дастатковым’ (гл. старчыць), што паводле Брукнера (514), з першапачатковага statczyć (да *stati, параўн. даститак, дастатковы і пад.), гл. стачыць ’быць дастатковым’; параўн. настичыцца ’набрацца’ (Юрч.), укр. настачитися ’назапасіцца’ рус. настачиться ’запасціся чым-небудзь у дастатковай колькасці’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
взгляд ж.
1. (взор) по́зірк, -ку м.; по́гляд, -ду м.;
бро́сить взгляд гля́нуць, зірну́ць, кі́нуць по́зірк;
2. (мнение) по́гляд, -ду м., ду́мка, -кі ж.;
разделя́ть чьи́-л. взгля́ды падзяля́ць чые́-не́будзь по́гляды (ду́мкі);
вы́сказать свой взгляд вы́казаць свой по́гляд (сваю́ ду́мку);
◊
на взгляд на вы́гляд, з вы́гляду;
на (чей-л.) взгляд на (чый-небудзь) по́гляд, на (чыю-небудзь) ду́мку;
с пе́рвого взгля́да з пе́ршага по́зірку (по́гляду);
изме́рить взгля́дом зме́раць во́кам (по́зіркам).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Пля́снуцца ’з шумам упасці’, ’ударыцца’ (ТСБМ; Жд. 1; Сцяшк. МГ), пля́снуць ’ляснуць’ (Жд. 2), ’ударыць з пляскам’, ’стукнуць далонню аб далонь або па чым-небудзь’, ’кінуць што-небудзь з шумам, пляскам’ (ТСБМ). Перфектная форма (пляс(к)нуць, ‑цца) ад пля́скаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыстро́міцца ’прыладзіцца, уладкавацца, прыстасавацца’, прыстро́млены ’прыладжаны да чаго-небудзь’ (Мат. Гом.), прыстро́м ’прымак’ (Мат. Маг.). Укр. пристроми́ти ’прыкалоць, прабіўшы чым-небудзь вострым (калом, дзідай і пад.)’. Да стром, стро́мкі, стрэ́мка (гл.). Беларускія словы маюць пераважна пераноснае значэнне ў параўнанні з украінскім.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Справу́нкі, адз. л. справу́нак ‘заняткі, справы’, ‘рэч, якую хто-небудзь каму-небудзь справіў, купіў’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк., Касп., Варл., Барад., Жд. 2), ‘пакупка’ (беласт., Сл. ПЗБ, Нар. Гом.). З польск. sprawunek ‘тс’, на што ўказвае суф. ‑унак; гл. Гіст. лекс., 260.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)