кампу́тарны, камп’ю́тарны Computer- [-´pju:-];

камп’ю́тарны цэнтр Computerzentrum n -s, -tren, Réchnerzentrum n; Compúterdienst m -(e)s, -e, Dátenverarbeirungsabteilung f -, -en (у якой-н. арганізацыі);

камп’ю́тарная аніма́цыя Computeranimation f -;

камп’ю́тарная дыягно́стыка Computerdiagnostik f -, -en;

камп’ю́тарнае кірава́нне працэ́сам computergesteuerter [computergestützter] Prozéss;

камп’ю́тарная гульня́ Computerspiel n;

камп’ю́тарная тамагра́фія Computertomographie [і -tomografie] f -, -en;

камп’ю́тарная мо́ладзь тс. іран. CómpiJúgend f -;

камп’ю́тарны ві́рус Computervirus [-vi-] m -, -viren

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ГАРАДКІ́,

руская нар. спартыўная гульня. Бітамі (палкі даўж. Да 1 м) неабходна выбіць з горада (пляцоўка 2 х 2 м) 5 гарадкоў (цуркі даўж. 20 см, дыяметрам 5 см), складзеных у выглядзе розных фігур (звычайна ў партыі іх 15). Біты кідаюць з пэўнай адлегласці (кон — 13 м, паўкон — 6,5 м). Перамагае спартсмен ці каманда, што затрацілі на выбіванне фігур найменшую колькасць біт. Камандныя спаборніцтвы складаюцца з 3—5 партый, у асабістым першынстве спартсмены на працягу 3 тураў выбіваюць 90 фігур (па 30 у кожным). Фіксуюцца рэкорды на выбіванне 15, 30, 45, 60, 90 фігур.

Зарадзіліся гарадкі ў 1820-я г. ў Расіі і на Украіне. Правілы распрацаваны ў 1923. На Беларусі спарт. гарадкі развіваюцца з 1924, чэмпіянаты рэспублікі з 1949, найб. актыўна з 1960-х г. Каманда Беларусі бронзавы прызёр Кубка Еўропы 1994, А.Ярашэвіч — чэмпіён Еўропы 1996. З 1993 дзейнічае Міжнар. федэрацыя гарадошнага спорту (штаб-кватэра ў Мінску).

В.Л.Працкайла.

т. 5, с. 42

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ВЕ́БЕР (Weber) Альфрэд

(30.7.1868, г. Эрфурт, Германія — 2.5.1958),

нямецкі эканаміст і сацыёлаг. Брат М.Вебера. Праф. эканомікі і сацыялогіі Пражскага (1904—07) і Гейдэльбергскага (1907—58) ун-таў. Аўтар тэорыі размяшчэння прам-сці; вызначальным у размяшчэнні прамысл. прадпрыемстваў лічыў зручнасць адносна крыніц сыравіны і таннай рабочай сілы, магчымасць кааперавання з інш. суседнімі прадпрыемствамі, наяўнасць трансп. шляхоў зносін, што павінна макс. зменшыць выдаткі вытв-сці. «Сацыялогія гісторыі і культуры» Вебера сфарміравалася пад уплывам брата і В.Дзільтэя. Гісторыю расчляняў на 3 працэсы: сацыяльны (фарміраванне сац. ін-таў і структуры), цывілізаваны (паступальнае развіццё тэхнікі і прыродазнаўства, якое вядзе да уніфікацыі) і культурны (творчасць у форме мастацтва, рэлігіі і філасофіі). Яны ўзаемазвязаны, але развіваюцца па сваіх законах. Спецыфічнасць гіст. і сац. змен пэўнай эпохі Вебер звязваў з ірацыянальным характарам культ. працэсу, тварцом якога з’яўляецца інтэлектуальная эліта, таму, на думку Вебера, гісторыю вызначае гульня духоўных сіл.

Тв.:

Kulturgeschichte als Kultursoziologie. Leiden, 1935;

Prinzipien der Geschichts – und Kulrursoziologie. München, 1951;

Рус. пер. — Теория размещения промышленности. М.; Л., 1926.

т. 4, с. 52

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

prevent

[prɪˈvent]

1.

v.t.

1) прадухіля́ць; засьцерага́ць (захво́рваньне, эпідэ́мію)

2) не дазваля́ць, прымуша́ць спыні́ць

illness prevented him from doing his work — Хваро́ба прыму́сіла яго́ спыні́ць пра́цу

Rain prevented the game — Дзе́ля дажджу́ гульня́ не адбыла́ся, бы́ла спы́неная

2.

v.i.

перашкаджа́ць; не дапуска́ць да чаго́

I will come if nothing prevents — Прыду́, калі́ нішто́ не перашко́дзіць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Бу́рса 1 (гіст.) ’бурса’. Рус. бу́рса, укр. бу́рса і г. д. Запазычанне з польск. bursa (або ням. Burse) < с.-лац. bursa ’казённы кошт’ < ’кашалёк’ (< грэч. βύρσᾱ ’мяшок’). У пераносным значэнні ’таварыства’. Брукнер, 50; Праабражэнскі, 1, 54; Фасмер, 1, 247; Шанскі, 1, Б, 234–235; Рудніцкі, 265; Булыка, Запазыч., 53.

Бу́рса 2 ’група, пэўная колькасць людзей’ (Жд.). Укр. бу́рса ’тс’. З бу́рса 1 (гл.). Параўн. Рудніцкі, 265; Махэк₂, 77; Булыка, Запазыч., 53.

Бу́рса 3 сварка, лаянка’ (Сцяц.). Укр. бу́рса ’тс’ (гл. Рудніцкі, 265). Такія ж значэнні і ў іншых мовах, напр., славац. bursa танец, гульня з музыкай; сварка, лаянка’. Бясспрэчна, звязана з бу́рса 1 (гл.) і бу́рса 2. Першапачаткова меліся на ўвазе шумныя забавы бурсакоў (іншая магчымасць тлумачэння: ’група людзей’ → ’шум, лаянка’). Гл. Рудніцкі, 265; Махэк₂, 77 (там крыху іначай: першапачаткова ’скандал сярод купцоў’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bridge

I [brɪdʒ]

1.

n.

1) мост -у m., масто́к -ка́ m.

2) капіта́нскі масто́к

3) перано́сьсе n.

4) масто́к -ка́ m. (зу́бы)

2.

v.t.

1) спалуча́ць, злуча́ць

to bridge the generations — злучы́ць пакале́ньні

2) будава́ць мост

3) перакро́чваць, пераступа́ць

to bridge over the difficulties — пераадо́лець ця́жкасьці

•

- burn one’s bridges

II [brɪdʒ]

n.

брыдж -у m. (картачная гульня́)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

tag

I [tæg]

1.

n.

1) ярлы́к -а́ m., этыке́тка, бі́рка, ме́тка f.

2) ве́шалка f. (пятля́)

3) накане́чнік на шнурку́

4) бле́шня

5) цыта́та f. (эпі́граф)

6) Theatr. заключна́я рэ́пліка f.

2.

v.t. (-gg-)

дадава́ць, прышпіля́ць (для аздо́бы, эфэ́кту)

3.

v.i. (-gg-)

ісьці́ сьле́дам за кім

II [tæg]

1.

n.

гульня́ ў даганя́лкі

2.

v.t. (-gg-)

засту́каць (у гульні́)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

marble

[ˈmɑ:rbəl]

1.

n.

1) ма́рмур -у m.

2) шкляны́, каме́нны ша́рык (для гульні́)

3) узо́р або́ ко́лер, падо́бны да ма́рмуру

marbles —

а) гульня́ ў каме́нчыкі, ша́рыкі

б) кале́кцыя скульпту́раў

2.

adj.

1) мармуро́вы

2) як ма́рмур (бе́лы, цьвёрды, хало́дны або́ нячу́лы)

marble heart — нячу́лае сэ́рца

3) у кро́пкі, сьпярэ́шчаны, як ма́рмур

3.

v.t.

размалёўваць пад ма́рмур

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Раб ’чалавек, пазбаўлены правоў’, ’чалавек залежны, прыгнечаны’ (ТСБМ), сюды ж раб ліса́вы ’пра няшчырага, ліслівага’ (ТС), у ра́ба: у про́стого ра́ба, у дзерэўя́ного ра́ба, у жэле́зного ра́ба ’гульня, падобная да гульні ў квача’ (ТС), ра́ба ’сялянка або наёмная работніца’ (Нас.), ст.-бел. робъ, рабъ (тут мае месца не пераход а > о, а перавага паралельных утварэнняў з о, гл. Карскі, 1, 96), параўн. рус. ра́б ’раб’, польск. rab ’раб, хлопец’, чэш. rab ’тс’, ст.-чэш. rob ’нашчадак’, славац. rob ’раб, нявольнік, служка’, ст.-славац. rab ’хлопец, палоннік, вязень’, серб.-харв. rȁb ’тс’, rȍb ’хлопец’, славен. r̀ȍb ’тс’, балг. роб, раб ’хлопец, нявольнік, служка’, макед. раб, роб ’тс’, ст.-слав. рабъ, робъ ’хлопец, падданы’. Запазычана з ц.-слав., часцей у спалучэнні раб Божии, раба Божия, параўн. ст.-руск. рабъ ’раб’, ’слуга’, ’прасіцель’; раба ’рабыня’, ’служанка’. Мяркуецца, што формы з a і o з’яўляюцца праславянскімі дыялектнымі варыянтамі, якія выводзяцца з прасл. *orbъ, паводле Скока (3, 151), формы з o — першыя, а формы з a узніклі ў выніку ліквіднай метатэзы прасл. *orb‑ > rab‑ або пераходу ō > a; паводле іншай думкі (параўн. Бязлай, 3, 187; ESJSt, 12, 743), формы з o запазычваліся з паўночнай Славіі ў выніку гандлю рабамі, і, наадварот, формы a распаўсюджваліся з поўдня пераважна ў сакральным ужыванні. Старажытны характар такіх адносін, магчыма, адлюстроўваўся ў назвах гульняў, параўн. балг. ро́ба, на ро́ба ’дзіцячая гульня, пры якой адбываецца падзел і даганянне’ (узводзіцца да роб ’раб’, гл. БЕР, 6, 276) і названыя вышэй палескія гульні. Узыходзіць да і.-е. *orbhos, значэнне якога досыць размытае: ’асірацелы’, ’сірата’, ’маёмасць сіраты’ > ’спадчына’, ’спадчыннік’, ’слабы’, ’маленькі’, ’бездапаможны’ > ’раб’, ’праца раба’. Звязана з гоц. arbaiþs ’работа’, ’патрэба’, ням. Arbeit ’работа’, лац. orbus ’асірацелы’, ’пазбаўлены чаго-небудзь’, ст.-ірл. orbe ’спадчыннік’ (< ’сірата’), ст.-інд. árbha‑ h̊ ’маленькі’, ’дзіця’ (Покарны 1, 781–782; Бенвяніст, Словарь, 233–236; Гамкрэлідзэ–Іванаў, 747; Чарных 2, 91; БЕР, 6, 133; Глухак, 529–530).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Partíe

f -, -tí¦en

1) па́ртыя (тавару)

2) муз. па́ртыя

3) экску́рсія, пікні́к

éine ~ ins Grüne — пае́здка за го́рад, пікні́к

4) спарт. гульня́, матч

5) па́ртыя, шлюб

sie hat éine gúte ~ gemácht — яна́ ўда́ла вы́шла за́муж, яна́ зрабі́ла до́брую па́ртыю

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)