ад’е́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.
1. Едучы, аддаліцца на нейкую адлегласць. Ад’ехаць на некалькі крокаў. Ад’ехаць хат за дзесяць. Ад’ехаць ад сяла кіламетраў пяць. Далёка ад’ехаць.
2. Паехаць куды‑н., пакінуць дом (сяло, горад). Ад’ехала Вольга, і на сэрцы Андрэя зрабілася цяжка. Пестрак.
3. Разм. Перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н., адысці. Дзверы ад’ехалі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́та, ‑ы, ДМ маце, ж.
Пляцёнка з саломы, травы і пад., якой завешваюць вокны, уцяпляюць дзверы і якую сцелюць на падлогу. Каля парога ў сталоўцы была паслана мата з саломы — выціраць ногі. Колас. Ложак стаяў не там, дзе стаіць у хаце звычайна, — яго пасунулі да самага стала, насупраць завешанага саламянай матай акна. Шамякін.
[Гал. і англ. mat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набо́жны, ‑ая, ‑ае.
1. Які верыць у бога і выконвае ўсе рэлігійныя абрады. Гаспадар быў набожны і суботні дзень сустракаў як належыць набожнаму яўрэю. Мікуліч. // Уласцівы такому чалавеку. Набожны настрой. Набожныя размовы.
2. перан. Поўны вялікай павагі. Тым часам Прахор запаліў большую лямпу і асцярожна, з набожнай пашанай адчыніў дзверы ў другую палавіну хаты. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазамыка́цца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Замкнуцца — пра ўсё, многае. Дзверы пазамыкаліся.
2. Замкнуцца, зачыніўшыся дзе‑н. — пра ўсіх, многіх. Старэйшыя ў клуб ходзяць рэдка, пазамыкаюцца і глядзяць дома тэлевізары. Далідовіч.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Злучыцца канцамі — пра ўсё, многае. Правады пазамыкаліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паздзіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
1. Садраць што‑н. у многіх месцах, садраць усё, многае. Дзверы былі нядаўна пафарбаваныя, але фарба месцамі аблупілася, нібыта хтось знарок паздзіраў яе. Савіцкі. Колюцца [снапы лёну] сухімі камлямі, як дротам, — паздзіраў [Андрэй] усе рукі. Пташнікаў.
2. Разм. Рэзкім рухам зняць усё, многае. Віця ахвотна паздзіраў з бацькавых ног боты. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускалма́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад ускалмаціць.
2. у знач. прым. Растрапаны, непрычасаны (пра валасы, шэрсць). Дзядзька Міша, праходзячы міма, пагладзіць ускалмачаныя валасы хлапчука і з усмешкай запытае: «Ну, як справы, Алік?» Хадкевіч. // З непрычасанымі, растрапанымі валасамі, шэрсцю. Пятро пазіраў на дзверы хаты. Нарэшце яны расчыніліся, паказалася ўскалмачаная галава без кепкі. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад’е́хаць сов.
1. отъе́хать;
а. убо́к — отъе́хать в сто́рону;
2. (отправиться) уе́хать;
ён яшчэ́ ра́ніцай ~хаў — он ещё у́тром уе́хал;
3. отойти́;
дзве́ры ~халі сантыме́траў на тры — дверь отошла́ сантиме́тра на́ три
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
áufbrechen
*
1.
vt узло́мліваць (дзверы); надрыва́ць (пісьмо)
2.
vi (s)
1) пуска́цца ў даро́гу
2) распуска́цца (пра пупышкі); мед. прарыва́ць (пра нарыў)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Híntertür
f -, -en за́днія дзве́ры, чо́рны ход
etw. durch die ~ éinführen [éinlassen*] — уве́сці [дапусці́ць] што-н. неафі- цыя́льна [нелега́льна]
durch die ~ — разм. па бла́ту
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
угоди́ть сов.
1. (услужить) дагадзі́ць (каму, чаму), угадзі́ць (каму, чаму); унараві́ць (каму, чаму);
на всех тру́дно угоди́ть усім ця́жка дагадзі́ць (угадзі́ць, унараві́ць);
2. (попасть куда-л.) разг. тра́піць; папа́сці;
лиса́ угоди́ла в капка́н ліса́ тра́піла ў па́стку;
3. (удариться) разг. уда́рыцца, вы́цяцца, сту́кнуцца;
он угоди́л лбом в дверь ён уда́рыўся (вы́цяўся) ілбо́м у дзве́ры (аб дзве́ры);
4. (бросая, попасть) папа́сці, тра́піць, пацэ́ліць, уцэ́ліць;
угоди́ть ка́мнем в окно́ папа́сці (пацэ́ліць, тра́піць) ка́менем у акно́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)