Трухта́ ‘невысокая, поўная, але жвавая жанчына’ (Мілк. Сл.). Відаць, звязана з наступным словам (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лёх-лёх-лёх!1 ’падзыўныя воклічы свінні да парасят’ (мсцісл., З нар. сл.). Гукапераймальнае. (Як і рус.перм.лёх‑лёх ’падзыўныя воклічы для сабак’). Аднак услед за Слаўскім (4, 319) драг. і стол.лёха ’свінаматка’, а таксама ’неахайная, тоўстая жанчына’ (І. Лучыц-Федарэц; В. Вярэніч, вусн. паведамл.), брэсц. ’неахайная, гультаяватая асоба’ (Нар. лекс.), як і падобнае ўкр.льо́ха ’свіння’, можна аднесці да крыніцы запазычання — польск.locha ’свіння — дзікая і свінаматка’, якое суадносіцца з чэш.lachna, lachna ’тоўстая жанчына’, ’бессаромніца’, славац.lacha ’бедная жанчына’, lʼocha ’легкадумная жанчына’, рус.лоха ’неразумная жанчына’ і з ням.Lose ’свінаматка’, ’распусніца’ (Слаўскі, там жа). Сюды ж палес.лёхаецца — аб цечцы ў свіней (Тарн.), якое Слаўскі (4, 320) суадносіць з łachać ’бегаць’. Параўн. і бел.лахаць1.
Лёх-лёх-лёх2 — аб вадзе (смарг., Сл. паўн.-зах.). Гукапераймальнае. З плёх‑плёх‑плёх, якое да плёхаць, плюхаць (гл.). Сюды ж лёхаць ’булькаць (пра ваду)’ (смарг., Сл. паўн.-зах.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БУГРЫ́МАВА Ірына Мікалаеўна
(н. 13.3.1910, Харкаў),
актрыса цырка, дрэсіроўшчыца львоў; першая ў СССРжанчына-дрэсіроўшчыца драпежнікаў. Нар.арт.СССР (1969). Герой Сац. Працы (1979). Вучылася ў Харкаўскай гандлёва-прамысл. школе (1926—28). У цырку з 1929. Артыстычную дзейнасць пачала ў паветр. атракцыёне «Палёт на санках з-пад купала цырка» (разам з А.Буслаевым). У 1946—76 працавала з драпежнікамі. Аўтар кнігі «На арэне і вакол яе» (1991).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЮ́БНЕРАВА (Hübnerová) Марыя
(12.10.1862, г. Жамберк, Чэхія — 5.8.1931),
чэшская актрыса; прадстаўніца рэалістычнага чэш. мастацтва. З 1880 выступала ў правінцыяльных трупах, з 1896 у Нац. т-ры ў Празе. Тэмперамент, страснасць спалучаліся ў яе мастацтве з тонкім псіхалагізмам. Сярод роляў: Войнарка, Класкова («Войнарка», «Ліхтар» А.Ірасека), Мадленка («Упартая жанчына» І.Тыла), Фанка («Разбойнік» К.Чапека), Пані Дульская («Мараль пані Дульскай» Г.Запольскай), Ганна Андрэеўна («Рэвізор» М.Гогаля), Агудалава, Кабаніха («Беспасажніца», «Навальніца» А.Астроўскага).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ляпёха1 ’кавалак гразкай зямлі’ (Інстр. 1). Відавочна, роднаснае з рус.разан., свярдл. ’круглы, плоскі ком гразі, каравячага памёту’. Параўн. і балг.лепешка ’тс’. Да ляпі́ць (гл.).
Ляпёха2, лыпэ́ха ’поўная жанчына’, ’тоўстая нехлямяжая жанчына’, ’гультай’, ’непрыгожая жанчына з шырокім тварам’, ляплёха ’тоўстая жанчына, як вылепленая’ (Бяльк., Клім.; браг., Мат. Гом.; драг., Нар. лекс.; міёр., З нар. сл.; брасл., Сл. ПЗБ). Бел.-рус. ізалекса. Параўн. рус.пск., цвяр., смал., разан., валаг., алан., кур., тул.лепёха ’тс’. Узнікла ў выніку семантычнага пераносу з ляпёшка ’ляпёшка’, якое з прасл.lěpexa ’тс’. Аналагічна іншыя словы, што называюць розныя віды печыва: бу́лка, пы́шка, драг. у выразе: сыдэ́ть бы роўге́ня — аб поўнай прыгожай жанчыне. Сюды ж міёр.ляплёха ’тоўстая, як вылепленая’ (З нар. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кабе́та ’сталая жанчына, звычайна замужняя’ (БРС, ТСБМ). У гаворках вядома на значнай тэрыторыі: ’маладзіца, сталая жанчына, замужняя жанчына і г. д.’ (Касп.; КЭС, лаг.; слуц., КЭС; Мядзв., Нас., Шат., Яруш.). Запазычанне з польск. мовы, гл. Слаўскі, 2, 301. У польск. мове слова вядома па тэкстах з XVI ст., аднак выключна з пейаратыўным значэннем. Што датычыць этымалогіі, то прымальнай версіі пакуль што няма. Падрабязны агляд версій пра магчымае запазычанне ў польск. мову і спробы вытлумачыць яго мясцовае паходжанне гл. у Слаўскага, 2, 300–303.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
woman
[ˈwʊmən]
n., pl. women[ˈwɪmɪn]
1) жанчы́на, кабе́та f.
2) жо́нка f.
3) каха́нка f.
4) жанчынападо́бны мужчы́на, “ба́ба”
•
- woman of the world
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)