1.Кавалак тканіны ва ўсю першапачатковую шырыню. Спадніца з трох полак. □ Вярнуўшыся ў хату, Салвесіха адламала калючы ліст сталетніку, разлупіла яго напалам, прыклала да раны і ўбінтавала галаву беленькай паркалёвай, адарванай ад старой сарочкі, палкай.Сабаленка.
2. Лаўка ў вагоне для сядзення або ляжання. Ярмолаў узлез на верхнюю полку, лёг і заплюшчыў вочы.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смаля́к, ‑а, м.
Смалісты кавалак дрэва. На агні яркім полымем гарэў смаляк, і ад гэтага за кругам святла цемень здавалася яшчэ больш густой.Краўчанка.У грубцы весела разгараліся смалякі, страляла іскрамі.Шамякін.А я яшчэ памятаю, калі людзі смалякамі ды лучынай асвятляліся.Сіняўскі.//толькімн. (смалякі́, ‑оў). Насычаная смалой драўніна хваёвых парод, якая выкарыстоўваецца як сыравіна для вырабу каніфолі, шкіпінару і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлі́хта1, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.
Спец. Клейкі, ліпкі раствор, якім праклейваюць аснову тканіны, каб надаць ёй трываласць і гладкасць.
[Ням. Schlichte.]
шлі́хта2, ‑ы, ДМ ‑хце, ж.
Роўна, акуратна складзены рад ці некалькі радоў чаго‑н. (звычайна будаўнічых матэрыялаў); штабель. На беразе за дарогай вялікія шліхты бярвення.Пташнікаў.Кавалак [бервяна] паслушна лёг на вызначанае яму месца на версе шліхты.Крапіва.
[Ням. Schlichte.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Лазок ’грузіла ў рыбалоўных снасцях’ (Крыв.), лазні ’грузіла сеткі з каменьчыкаў’ (Браім, 42), укр.глазки ’алавяныя грузілы ў невадзе’. Да прасл.glazъ ’камень’. Параўн. польск.głaz ’камень, кавалак скалы’, ст.-чэш.hlazec ’від каменя’. Узнікла ў выніку страты пратэтычнага g‑ (Петлева, Этимология–76, с. 53).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́сеўка ’посцілка’. Імаверна, звязана з сумежнымі функцыямі кавалка тканіны, у тым ліку выкарыстанне для пасеву (яго па даўжыні завязвалі на плячы, ствараючы на баку кішэнь для зерня). Адсюль, магчыма, посеўка ’кавалак палатна, які можна было пасцяліць ці выкарыстаць для пасеву’, параўн. польск.posiewnica, siewnica ’сеўнік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Схеда ’частка вёскі па некалькі хат’ (мір., Я. Брыль). З польск.scheda ’частка маёмасці, спадчына, атрыманы ў спадчыну кавалак зямлі’, першапачаткова ’картка, аркуш’ з лац.scheda ’аркуш, старонка’, што з грэч.σχίη ’дошчачка, трэска, аддзеленая частка’ (Брукнер, 57; Варш. сл., 6, 43; ЕСУМ, 5, 490).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
магні́т
[рус. магнит, ад гр. Magnetis (lithos) — камень з Магнезіі, старажытнага горада ў Малой Азіі]
1) кавалак жалезнай руды або сталі, здольны прыцягваць жалезныя і стальныя прадметы, ствараць магнітнае поле (адрозніваюць натуральны і штучны м.);
2) перан. тое, што прыцягвае да сябе з незвычайнай сілай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
глы́ба
1.Кавалак цвёрдай зямлі ці дзірвану на раллі (Слаўг.).
2. Грунт, абсунуты ў яму, капальню (Слаўг.).
3. Глыбокае месца ў рацэ, возеры (Стол.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
кватэ́рка
1. Невялікі кавалак зямлі, палоска (Краснап.Бяльк.).
2. Балонка, шкло ў аконнай раме (Клім.Бяльк., Слаўг.).
3. Частка столі паміж дзвюма бэлькамі (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
fett
1.
a тлу́сты, сы́ты, то́ўсты
ein ~er Bíssen — разм. тлу́сты кава́лак
~ wérden — тлусце́ць
2.
adv тлу́ста, гу́ста
◊ das macht den Kohl nicht ~ — гэ́тым спра́ве не дапамо́жаш
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)