Трэ́ніца ‘жанчына, якая трэ лён’ (ганц., Сл. ПЗБ, Лексика Пол.), трэ́льніца ‘мяльшчыца’ (Жд. 1). Суфіксальнае ўтварэнне ж. р. на ‑ніца, апошняе слова, відаць, на аснове дзеепрыметніка *trelъ ад *terti > це́рці (гл.). Аналагічна в.- і н.-луж. trělnica ‘тс’ ад trěć/trěś ‘церці’ (Шустар-Шэўц, 1527).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мяздры́ць ’біць, церці, каб зрабіць мяккім’, ’біць безупынна’ (КЭС, лаг.). Утворана ад мяздра́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасце́рць ’абцерці, сцерці’ (Бяльк.). Да церці (гл.). Прэфікс ‑па‑ абазначае працяглую дзею, якая ўжо завяршылася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́льніца ‘жанчына, якая трэ лён’ (Жд. 1). Да це́рці (гл.). Параўн. траля, тра́льня < тра́лля (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́церак ’месца ў пасевах збажыны, дзе ляжаў чалавек’ (Яшк.). Ад выцерці (гл. церці) з суф. ‑ак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
grate2 [greɪt] v.
1. це́рці (на тарцы);
grated apple/cheese цёрты я́блык/сыр
2. скрэ́бці, скрабці́, скрэ́баць; скрыпе́ць; скрыгата́ць;
grate one’s teeth скрыгата́ць зуба́мі
3. (on/with) раздражня́ць, дзе́йнічаць на не́рвы;
Her voice grates on me. Яе голас раздражняе мяне.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Трэ́нне ‘кастрыца, цвёрдыя адходы пры апрацоўцы валакна’ (Сл. ПЗБ, Трух.). Узыходзіць да *ter‑ьn‑ьje < прасл. *terti > це́рці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ума́заць, умажу, умажаш, умажа; зак., што.
1. Запэцкаць, забрудзіць. Умазаць лоб у сажу. □ [Сашка] вунь ужо ўюном палез паміж машын і пад машыны. І ўмажа што-небудзь, абавязкова ўмажа, не вопратку, дык рукі. «Беларусь». Боганчык стаў церці рукамі вочы — згледзеў, што чорныя пальцы: умазаў, калі бег праз гарэлы сасоннік. Пташнікаў.
2. Замацаваць што‑н. устаўленае растворам гліны, цэменту. Умазаць кацёл у печ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шмо́ргацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Церці сваёй паверхняй аб паверхню іншага прадмета. Зараз жа пастронкі напяліся, як струны, раскудзеленыя вузлы на іх шморгаліся па конскіх баках. Чорны.
2. перан. Абл. Знаходзіцца, быць дзе‑н., каля чаго‑н., сярод каго‑н. (звычайна, пра непажаданую ці непрыемную прысутнасць каго‑н.). [Майзель:] — Розныя Баргоны-шмаргоны шморгаюцца на бровары, каля бровара, п’юць піва і ашукваюць рабочых. Мурашка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Няўта́рты ’не вельмі кемлівы, не вельмі здольны’ (Марц.). Відаць, запазычана з польск. nieutarty ’неабцёрты, дзікі, нястрыманы’ (што да trzeć ’церці’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)