Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Перакалаці́ць (пэрэколоты́ты) ’шмат разоў узараць (пра поле)’ (Выг.). Фармальна ўзыходзіць да пера- і калаці́ць (гл.), аднак у апошнім значэнне ’араць’ адсутнічае. Магчыма, збліжанае з мяшаць ’пераворваць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
даара́ць, ‑ару, ‑арэш, ‑арэ; ‑аром, ‑араце; зак., што і без дап.
1. Закончыць ворыва; узараць увесь які‑н. участак. — Да чэрвеня яшчэ паспею даараць! — супакоіла.. [Зося] сябе і занялася другімі думкамі.Гартны.Папас і яшчэ два маладыя хлапцы хутка выехалі даараць кавалак жытнішча.Галавач.//Узараць да якога‑н. месца. Даараць да лесу. □ Дааралі [Пракоп з Мацвеем] да палка, павярнулі каня.Лобан.
2. Прапрацаваць на ворыве да якога‑н. часу. Даараць да самага вечара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Узворваючы, прагнаць баразну, узараць прастору паміж чым-н.
П. разору.
2. і без дап. Правесці які-н. час на ворыве.
П. да абеду.
|| незак.право́рваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз.право́рванне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
губа́ Кавалак зямлі, які селянін мог узараць на працягу дня сахой (Гарб.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
абло́га, -і, ДМ -ло́зе, мн. -і, -ло́г, ж.
1. Даўно не аранае поле, пакрытае травою, дзірваном.
Узараць аблогу.
2. Акружэнне войскамі ўмацаванага пункта з мэтай яго захопу.
Зняць аблогу.
3. Акружэнне лесу з мэтай правядзення аблавы на звера.
А. мядзведзя.
|| прым.абло́гавы, -ая, -ае іабло́жны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Абложныя землі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Губ ’мера палатна’ (Сцяшк.). Да гнуць, губі́ць, гіба́ць (гл.). Параўн. і гі́ба ’мера палатна’ (гл.). Да гэтай групы слоў, здаецца, адносіцца і губа́ ’кавалак зямлі, які селянін мог узараць на працягу дня сахой’ (Яшкін). Параўн. Трубачоў, Эт. сл., 7, 164–165.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
узвярну́ць, -вярну́, -ве́рнеш, -ве́рне; -вярні́; -ве́рнуты; зак., што (разм.).
1. Ускапаць, узараць, узламаць паверхню чаго-н.
Свінні ўзвярнулі двор.
Вецер узвярнуў страху.
2.на каго-што. Падняўшы, наваліць, узваліць.
У. паклажу на воз, на плечы.
3.перан., на каго. Прыпісаць каму-н. чужую віну, незаслужана абвінаваціць.
Усю віну ўзвярнулі на стрэлачніка.
|| незак.узваро́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазя́бліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
1.Узараць пад зябліва ўсё, многае. Я прыкідваў у думках: калі ўдасца купіць каня, то яшчэ і жыта засеем і пазяблім на зіму.Якімовіч.
2. і без дап. Зябліць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паара́ць, ‑ару, ‑арэш, ‑арэ; зак., што.
1.Узараць усё, многае. [Хлопчык:] — Я летась адзін паараў усё.Чорны.
2. і без дап. Араць некаторы час. Паараць да паўдня. □ — Я табе і палаткі ў гумне змайстраваў, — сказаў дзядзька да госця, — а я паеду паару трохі.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)