◎ Наста́рчыцца ’назапасіцца, старанна ўдосталь нарыхтаваць чаго-небудзь’ (Нас., Сцяшк. Сл.), укр. настарчити ’прыпасці, даставіць удосталь’. Відаць, запазычана з польск. nastarczyć (się) ’успець дастаць што-небудзь; задаволіць патрэбу’, ад starczyć ’зрабіць дастатковым’ (гл. старчыць), што паводле Брукнера (514), з першапачатковага statczyć (да *stati, параўн. даститак, дастатковы і пад.), гл. стачыць ’быць дастатковым’; параўн. настичыцца ’набрацца’ (Юрч.), укр. настачитися ’назапасіцца’ рус. настачиться ’запасціся чым-небудзь у дастатковай колькасці’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
stoczyć
stoczy|ć
зак.
1. скаціць;
2. стачыць; патачыць;
robaki ~ły drzewo — чарвякі стачылі дрэва;
~ć bitwę — даць бой
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ста́чына ‘складчына’ (ТС). Відаць, да ста́чьщь (гл.); менш верагодна ад стачы́ць ‘злучыць, прылучыць’, што да тачыць ‘далучаць’, гл.
Стачы́на ‘жывёліна ў статку’ (ТС), ‘усё хатняе рыззё, гаспадарчае начынне і рабочая жывёла’ (дзісн., Яшк. Мясц.), ‘хатняя жывёла без птушкі, сабак і катоў’ (Нік. Очерки), статчы́на ‘адна асобная жывёліна’ (Ласт.), стачы́ніна ‘тс’ (Касп.). Утворана ад статак (гл.) або ад прасл. дыял. *stoka ‘набытак; маёмасць; жывёла’ (Коннава, ОЛА, Исследов., 1972, 88–89), паводле Скока (3, 450), поствербальнага ўтварэння ў паўднёваславянскіх мовах ад дзеяслова тыпу серб.-харв. steći ‘здабыць, атрымаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
надтачы́ць 1, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
1. Крыху, збольшага стачыць (на станку, тачыле і пад.). Надтачыць зубіла. Надтачыць жалязка рубанка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прагрызці, праесці што‑н. зверху, збоку, не да канца; надтачыць. Шашаль надтачыў бэльку.
надтачы́ць 2, ‑тачу, ‑точыш, ‑точыць; зак., што.
Прышываннем, надвязваннем, надстаўкай і пад. зрабіць даўжэйшым. Надтачыць вяроўку. Надтачыць бервяно. □ Як ні цяжка было зноў знайсці першы канец проваду, але ўсё ж у мяне хапіла сіл зрабіць гэта, а пасля надтачыць провад і злучыць абодва канцы. Марціновіч. // перан. Разм. Зрабіць большым, падоўжыць. Зімовы дзень такі кароткі, што хоць ты яго надтачы. Сабаленка. Жыццё ж у чалавека адно. Тую частку, што выдаткаваў на абходныя шляхі, не надточыш. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
związać
зак. звязаць; завязаць;
związać ręce — звязаць рукі;
związać w całość — аб’яднаць у цэлае;
nie może związać końca z końcem — ён не можа канцы стачыць; ён не можа канцы з канцамі звесці
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
scrape2 [skreɪp] v.
1. скрэ́бці, скаблі́ць; адчышча́ць;
scrape a plate вы́лізаць усё да кро́плі;
scrape one’s chin with a razor infml галі́цца
2. (against/on) абдзіра́ць;
scrape one’s knee against a stone абдзе́рці кале́на аб ка́мень
3. : scrape a living канцы́ стачы́ць;
scrape and save адкла́дваць па капе́ечцы
♦
scrape home з ця́жкасцямі дасягну́ць сваёй мэ́ты
scrape by [ˌskreɪpˈbaɪ] phr. v. сяк-так перабіва́цца; адо́льваць з ця́жкасцямі;
He can scra pe by in German. Ён сяк-так размаўляе па-нямецку.
scrape off [ˌskreɪpˈɒf] phr. v. саскраба́ць, саскрэ́бваць
scrape out [ˌskreɪpˈaʊt] phr. v. выскраба́ць, выскрэ́бваць
scrape through [ˌskreɪpˈθru:] phr. v. праціска́цца, прала́зіць;
She scraped through her exam. Яна з грахом папалам вытрымала экзамен.
scrape up [ˌskreɪpˈʌp] phr. v. наскраба́ць, наскрэ́бваць; збіра́ць з ця́жкасцямі;
Can you scrape up enough money for a holiday? Ты можаш наскрэбці дастаткова грошай на адпачынак?
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)