Разбіра́ць1 ’разнімаць на састаўныя часткі’, ’сартаваць’ (ТСБМ), ’парадкаваць мясную тушу’ (ТСБМ; трак., дзятл., гарад., Сл. ПЗБ), ’разбураць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), розбіра́ць ’разумець, цяміць’, ’раздзіраць, расскубваць’, ’разнімаць тушу пасля забою’ (ТС). Ад раз- і браць (гл.)
Разбіраць2 ’слаць пасцель’ (ваўк., Сл. ПЗБ), розбіра́ць ’распранаць’ (ТС), разбіра́цца ’распранацца’ (Сцяшк.), разабра́цца ’распрануцца’ (воран., Сл. ПЗБ; Сцяшк. Сл.). З польск.rozbierać ’распранаць’, ’слаць ложак’, rozbierać się ’распранацца’, rozebrać się ’распрануцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прасцёл ’выжатае месца (гароху і да т. п.)’ (петрык., Шатал.). Да прасцілаць, прасцяліць (гл. пра- і слаць, сцяліць); відаць, ’вольнае месца, на якое можна што-небудзь рассцілаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прысцё́л ’камель, гузыр’: у прысцёл ’каласамі на гузыры (укладка снапоў ячменю, проса на полі для высушвання)’ (ТС). Бязафіксны дэрыват ад *прысла́ць (гл. слаць): ’тое, чым сцелюць’ — ’камель, гузыр (снапа)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасце́лка ’прасціна’, ’цыноўка з вярбовых прутоў, якой пакрывалі сані’ (Шат.; асіп., Сл. ПЗБ). Рус.постилка ’усё, што падаслана, падкладзена’, укр. херсонск. постилка ’посцілка’. Да па‑слаць. Параўн. таксама посцілка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
make the bed
сла́ць ло́жак
As you make your bed, so you must lie in it — Як пасьце́лесься, так і вы́сьпісься
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Паслане́ц ’пасланы для выканання даручэнняў’ (ТСБМ, Грыг., Нас., Бяльк.; КЭС, лаг.; ТС). Укр.пасла́не́ць, рус.посла́нец, польск.posłaniec, н.-луж.posłanć, в.-луж.pósłanc, чэш., славац.poslanec, славен.od‑poslánec. Паўн.-слав.poslanьcь. Да слаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасцёл, посцёл ’подсціл’, ’ніжні слой саломы на страсе’ (ТС). Да слаць ’пакрываць паверхню чым-н.’ (гл.). Прэфікс па- (< прасл.po‑) мае значэнне шматразовай дзеі, якая адбываецца на працягу доўгага часу. Суфікс ‑ёл з’яўляецца працягам прасл.‑ьlъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́сцілка, пасці́лка, по́сцялка, постэ́лка ’саматканая коўдра’ (ТСБМ, Бір., Сл. ПЗБ, Бяльк., Сл. Брэс.; гом., нараўл., Мат. Гом.), про́сцілка ’тс’ (Уладз., ГЧ), по́стілка ’гунька’ (кам., Сл. ПЗБ). Да пасцілаць, слаць (гл.). У першасным значэнні ’тое, што распасцёртае, пасланае’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сла́ццаIнесов., страд. сла́ться; см.слаць I
сла́ццаIIнесов.
1. стла́ться, простира́ться;
2. (распространяться) стла́ться;
чо́рны дым сла́ўся па бало́це — чёрный дым стла́лся по боло́ту;
3.разг. (готовить постель) стла́ться;
с. ў спа́льні — стла́ться в спа́льне;
4.страд. стла́ться; см.слаць II;
◊ лі́стам с. — ме́лким бе́сом рассыпа́ться; лебези́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Слі́шча ‘сцелішча; месца, дзе сцелюць лён’ (ТС; рас., чэрв., Сл. ПЗБ; Сцяшк., Шатал., Жд. 1, З нар. сл., Нар. лекс.). Укр.сли́ще, рус.дыял.стли́ще, польск.дыял.śliszcze ‘тс’. Прасл. паўночнаслав. *stьliště. Да *stьlati ‘слаць’ з суф. ‑iště; гл. Праабражэнскі, 2, 387.