Verbum

Пісьме́нства ’пісьменнасць, сістэма графічных знакаў для пісання’, ’сукупнасць пісьмовых помнікаў пэўнага перыяду’, укр. письменство ’грамата, граматнасць’, ’пісьменнасць’, ’вучонасць, веды’, славен. pisménstvo ’літаратура’ < пісьмёны < пісьмо (гл.).

Ро́здых ’адпачынак’ (Бяльк.). Утворана паводле прасл. *ot‑dъxъ, *ot‑dyxъ (рус. отдых, чэш., славац. oddech, oddych, славен. oddíh ’тс’) з раз- (роз-) і ды́хаць (гл.).

Со́сьлі ‘ледзяшы, што звісаюць са страхі’, со́сьлівъя (пагода) ‘калі нарастаюць ледзяшы на стрэхах’ (беш., Нар. сл.). Няясна; магчыма, да ссаць (гл.), параўн. славен. seselj ‘соска’.

Блеката́ць ’бляяць’ (Нас.), рус. блекота́ть, укр. блекота́ти, польск. blekotać, чэш. blekotati, славен. bleketáti. Гукапераймальнае ўтварэнне. Падрабязней гл. Фасмер, 1, 173; Шанскі, 1, Б, 137; Махэк₂, 56.

Распрэ́гчы ’вызваліць каня ад вупражы’ (ТСБМ), разпрагчы́ ’тс’ (Ласт.). Параўн. рус. распря́чь ’тс’, славен. razpreči ’тс’, балг. разпре́гна ’тс’ і інш. Прасл. *orz‑pręgti, гл. упрэгці.

Абро́к ₁ ’ахвяраванне рэлігійнага парадку’ (Бяльк.), ’абяцанне, якое давалі богу, каб перасталі дзеці паміраць’ (КСТ) > ст.-рус. оброкъ, чэш. obrok ’аброк’, балг. обрак ’абяцанне’, серб.-харв. о̏брок ’тэрмін’, славен. obrok ’тс’ < ob‑rokъ < rekǫ ’гавару, абяцаю’, Фасмер, 3, 108. Гл. аброк ₂.

Абро́к ₂ ’корм, які бярэцца ў дарогу для каня’ (літ. abrãkas ’тс’ з беларускіх гаворак), чэш. obrok, польск. obrok ’корм’, серб.-харв. о̀брок ’паёк, рацыён’, славен. obrok ’корм’ да аброку

Начапу́рыцца ’прыбрацца’ (жлоб., Жыв. сл.), начапурыцца ’тс’ (Нас.; лунін., Шатал.; Янк. БП), naczapúrycsa ’надуцца, наставіць пер’е’ (Федар.), укр. начепури́тися ’тс’, рус. начепури́ться ’тс’, чэш. načepýřiti se ’нахохліцца, натапырыцца, надуцца’, славен. načepériti se ’вычварна апрануцца’. Адзначаныя славянскія словы, відаць, самастойныя экспрэсіўныя ўтварэнні ў кожнай з моў, пра што сведчыць варыянтнасць асновы, параўн. славен. našeperiti, našopiriti ’тс’, серб.-харв. на̏шепурити ’тс’ і пад. Ад чапуры́цца ’прыбірацца’, чапуры́ць ’прыбіраць’ (гл.). Параўн. Бязлай, 2, 210; Махэк₂, 106.

Во́дпаведзь (БРС). Рус. о́тповедь, укр. одповідь, польск. odpowiedź, в.-луж. wotpowjedź, славен. vòtpovjeʒ, чэш. odpověď, славац. odpoveď ’тс’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне (ст.-рус. отъповѣдѣти) пры дапамозе суф. ‑ь.

Карміць, укр. кормити, рус. кормить, чэш. krmiti, в.-луж. kormić, польск. karmić, балг. кърмя, серб.-харв. kŕmiti ’карміць жывёлу’, славен. kŕmiti ’тс’: прасл. kъrmiti, kъrmъ. Гл. корм.

Но́на ’многа, шмат’ — «дзіцячае» слова (Клім.). Утворана шляхам спрашчэння зыходнага слова (м)но(го) і падваення складоў, параўн. нёню ’не хачу’ (гл.), славен. nȏna ’баба’ і пад.