◎ На́жа ’удача’ (ТС), на́джа ’надзея, спадзяванне’ (драг., З нар. сл., столін., Нар. лекс.; лунін., Шатал.), параўн. пена‑ джэно ’нечакана, неспадзявана; незнарок’ (ТС). Праславянскі дыялектызм *nadja? Параўн. серб.-харв. на́да ’надзея, спадзяванне’, славен. nȃda ’тс’. Гл. надзёя. Не выключана, што аналізуемае слова з’яўляецца аддзеяслоўным назоўнікам ад на́дзіцца ’спадзявацца, чакаць’ або на́дзіць ’вабіць, прыманьваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спадзява́цца ‘мець надзею’ (ТСБМ, Шымк. Собр., Касп., Федар. 4, Ласт., Растарг., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), сподзева́цца ‘тс’ (ТС), сподзе́цца ‘тс’ (там жа), спадзява́нне, спадзе́я ‘надзея’ (Нас., Ласт.). З польск. spodziewać się ‘тс’, якое з s‑po‑dziewać; аб корані гл. надзея. Карскі (1, 339) меркаваў пра ўстаўку ‑в‑ у сярэдзіне слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заце́пліцца, ‑ліцца і зацяплі́цца, ‑ліцца; зак.
Разм. Загарэцца слабым полымем. Зацеплілася свечка. // перан. Узнікнуць, з’явіцца. Зацеплілася надзея. □ У камісара зацеплілася бацькоўская пяшчота. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пападрэ́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Тое, што і пападразаць. — І вы б, дзяўкі, гэтак валасы пападрэзвалі. Маладым жа хораша, — раіць Надзея. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дако́рлівасць, ‑і, ж.
Тое, што і дакор. Позіркамі, у якіх былі і надзея, і дакорлівасць, і амаль што абурэнне, .. [Валя] акінула фае — Паўла не было. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наде́жда ж. надзе́я, -дзе́і ж.; (ожидание) спадзява́нне, -ння ср.;
◊
тще́тные наде́жды ма́рныя надзе́і;
сла́бая наде́жда сла́бая надзе́я;
пита́ть наде́жды спадзява́цца;
подава́ть наде́жды падава́ць надзе́і;
ни мале́йшей наде́жды нія́кай надзе́і;
в наде́жде спадзеючы́ся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тлець, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., тле́е; незак.
1. Гніючы, разбурацца; трухлець, парахнець.
Тлее апалае лісце.
2. Гарэць без полымя; слаба падтрымліваць гарэнне.
Асіна не гарыць, а тлее.
3. перан. Існаваць скрыта, слаба праяўляцца дзе-н. (пра жыццё, пачуцці і пад.).
У душы тлела надзея.
|| наз. тле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
суфлёр, ‑а, м.
Работнік тэатра, які суфліруе акцёрам. Самадзейныя артысты, як правіла, ролі на памяць не вучылі, і ўся надзея была на суфлёра. Губарэвіч. // Разм. Падказчык.
[Фр. souffleur.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
theological [ˌθi:əˈlɒdʒɪkl] adj. тэалагі́чны, багасло́ўскі;
a theological college тэалагі́чны кале́дж;
theological virtues бібле́йскія дабрачы́ннасці (вера, надзея, любоў)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ілю́зія, і, мн. -і, -зій, ж.
1. Скажонае ўяўленне, уражанне, заснаванае на падмане пачуццяў.
Аптычная і.
2. перан. Надзея на што-н., пазбаўленая рэальных падстаў; мара.
Цешыць сябе ілюзіямі.
3. Праграмны нумар ілюзіяніста (спец.).
|| прым. ілюзо́рны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ілюзі́йны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Ілюзорны падман пачуццяў.
Ілюзійная праграма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)