Прыда́так, прыда́ток, мн. л. прыда́ткі ’дадатак; зямельная надбаўка да асноўнай паласы’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Ласт., Байк. і Некр., Др.-Падб., Касп.; докш., Янк. Мат.; тураў., Выг. дыс.; Сл. ПЗБ, ТС, Сл. Брэс., ЛА, 2). Сюды ж прыда́тны ’прыгодны, здатны, здольны’ (ТСБМ, ТС). Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад прыда́ць < прасл.*pridati, прэфіксальнае да *dati (гл. дар).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́мія ’бальзамаваны труп’, ’худы, не здатны да моцных пачуццяў чалавек’ (ТСБМ). Запазычана праз рус. мову, у якой з ням.Mumie < італ.mummia або і праз польск. мову (mumia), у якую слова прыйшло са ст.-франц.mumie (> франц.momie). Першакрыніцай лічыцца перс.mūmijā < mom, mūm ’воск’ (Варш. сл., 2, 1068) або араб.mômija. (Фасмер, 3, 9).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падо́бны ’які мае падабенства з кім-, чым-н., нагадвае каго-, што-н.’ (ТСБМ), ’прыгожы, здатны, добры да чаго-н.’ (Федар. VII). Агульнаславянскае: рус.подо́бный, укр.подо́бний, поді́бний, ст.-слав.подобьнъ, чэш., славац.podobný і г. д. Праслав.podobьnъ, якое ад podobiti < doba (гл. даба), з першапачатковым значэннем ’падыходзячы’ (гл. Фасмер, 3, 298; Брукнер, 91).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пустагра́к (pustohräk) ’чалавек ні да чога не здатны; непрыдатная рэч; самахвал, хвалько’ (Чач.). Чачот (там жа) адносіць да грак (“gawron, ptak”), відаць, пад уплывам слоў тыпу сіваграк ’від птушкі’; параўн., аднак, бранск.пустогряка ’гультай’, рус.дыял.пустограй ’балбатун, насмешнік’, пустограйничатъ ’гультаяваць’, што дазваляе суаднесці з пусты ’непатрэбны, несур’ёзны’ і граць ’гуляць’ або гракаць ’шумець, крычаць’ (< *grajatH).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лабу́да ’негаспадарлівы чалавек, гультай’ (КТС, С. Гаўрусёў), рус.лабути́на, маск.лабуда́ ’ні да чаго не здатны’, ’знішчанае адзенне, лахманы’, лабу́та ’някемлівы, няспрытны’, калуж.лобуда́ ’задзіра’, ’шпана’, польск.labuda ’расцяпа, павольны чалавек’, чэш.мар.loboda ’бадзяга’. Сюды ж і славац.lebediť si ’адпачываць, атрымліваць асалоду, быць у бяздзейнасці’. Балтызм. Параўн. літ.lebẽdýti ’псаваць, дрэнна рабіць’, lẽbeda, lebedà ’неахайны, мямля, размазня, расцяпа, непаваротлівы’, лат.lebeze ’неахайны’. Гл. таксама Слаўскі, 4, 15, 401.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
táuglich
a прыда́тны, зда́тны (zu D – да чаго-н., для чаго-н., на што-н.)
~ sein — быць прыго́дным [прыда́тным]
bedíngt [beschränkt] ~ — вайск. абмежава́на прыго́дны (да вайсковай службы)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
able
[ˈeɪbəl]
adj.
1) які́ можа, які́ ўме́е
•
- to be able
2) здо́льны, таленаві́ты; зда́тны
She is an able teacher — Яна́ зда́тная наста́ўніца
3) кваліфікава́ны, спра́ўны
an able seaman — спра́ўны мара́к
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
спосо́бный
1.(даровитый) здо́льны, зда́тны;
2.(могущий) здо́льны, які́ (што) мо́жа;
челове́к, спосо́бный на са́мое лу́чшее чалаве́к, здо́льны на са́мае ле́пшае;
столо́вая спосо́бна пропусти́ть до ты́сячи челове́к в день стало́вая мо́жа прапусці́ць да ты́сячы чалаве́к у дзень.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыго́дны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які падыходзіць для чаго‑н., які можа спатрэбіцца для чаго‑н.; здатны да чаго‑н. — А вы Васіль Майсеевіч не крыўдуйце. Вам знойдуць больш прыгодныя дзялянкі, і там, калі ласка, бушуйце хоць з атамнымі піламі.Паслядовіч.— На сівізну маю не глядзіце. Калі ў касцы не прыгодны, то косы кляпаць магу.Пальчэўскі.Была .. [група] малалікая, нявопытная, але прыгодная для выканання прасцейшых заданняў.Асіпенка.// Які прыносіць карысць; прыдатны да выкарыстання. Прыгодная зямля. Прыгодная глеба. □ Край наш бедны, край наш родны! Лес, балоты і пясок... Чуць дзе крыху луг прыгодны... Хвойнік, мох ды верасок.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)