Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рукадзе́лле, ‑я, н.
1. Шыццё, вязанне, вышыўка і пад. віды ручной працы. Вучыла бабка Ягася яе і рукадзеллю.Арабей.
2. Рэч, выкананая шыццём, вязаннем і пад. — Прадай мне рукадзелле сваё, — просіць цар рукадзельніцу.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упрыгажэ́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. упрыгожыць.
2. Прадмет для аздаблення каго‑, чаго‑н. // Мастацкае аздабленне чаго‑н. (скульптура, барэльеф, роспіс, вышыўка і пад.). [Рама] з грукатам упала, кавалкі ляпных упрыгажэнняў, дробна застукаўшы, пакаціліся па падлозе.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГАФТ
(ад польск. haft вышываны ўзор, вышыўка),
1) ручная ці машынная вышыўка каштоўнымі матэрыяламі (шаўковымі, залатымі, сярэбранымі ніткамі, жэмчугам, каштоўнымі ці штучнымі камянямі, з 19 ст. — бісерам, мішурой і інш.) па шоўку, аксаміце, парчы і інш. тканінах. Існуюць разнастайныя тэхн. прыёмы гафту (гладзь, высокарэльефнае шыццё «па карце», «у прыкрэп» і інш.). Узор бывае плоскі, пукаты, ажурны, накладны. Вядомы са стараж. часоў у краінах Усходу, Стараж. Грэцыі, Стараж. Рыме, з сярэдневякоўя — па ўсёй Еўропе. На Беларусі з 15—16 ст. гафтам аздаблялі літургічныя тканіны, шляхецкае адзенне і інш. Пераважалі раслінныя матывы, стылістыка адпавядала агульнаеўрап. маст. кірункам. У нар. побыце гафтаваннем называлі розныя віды ажурных швоў.
2) Машынная вышыўка белай гладдзю па белай тканіне. У сучаснай маст. прам-сці плоскім машынным гафтаваннем пераважна расліннага характару аздабляюць пасцельную бялізну, жаночае адзенне, тасьму, тканіны і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
cross-stitch
[ˈkrɔsstɪtʃ]1.
n.
1) кры́жык -а m. (у вы́шыўцы)
2) вы́шыўка кры́жыкам
2.
v.
вышыва́ць кры́жыкам
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
рышэлье́
[фр. A. Richelieu = прозвішча фр. кардынала (1585—1642)]
ажурная вышыўка, у якой край малюнка абкіданы пяцельным швом, а прасветы запоўнены рашотчатымі злучэннямі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Пералі́нка ’вышыўка’ (акц., Мат. Гом.), параўн. рус.сіб.перели́на ’шырокі каўнер да плеч на сукенцы; верхняя частка кашулі, сукенкі; вышытая верхняя частка фартуха’. З рус.пелери́на ’палярына’, пачатак слова збліжаны да пере‑, бел.пера- (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ручны́, -а́я, -о́е.
1.гл. рука.
2. Прызначаны, прыстасаваны для рук.
Р. гадзіннік (наручны). Р. багаж (які можна везці пры сабе).
3. Які робіцца рукамі; які прыводзіцца ў дзеянне рукамі.
Ручная вышыўка.
Ручная граната (для кідання рукой). Р. набор (друкарскі).
4. Пра работу, падлікі: не аўтаматычны (спец.).
Ручныя вылічэнні.
5. Пра звера, птушку: прыручаны, які прывык да чалавека.
Ручная вавёрка.
Р. арол.
○
Ручны продаж —
1) гандаль з рук;
2) у аптэцы: продаж без рэцэптаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
філе́йны1, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да філе 1 і філею. Філейная выразка.// Прыгатаваны з філе 1. Філейная каўбаса.
2. Які мае адносіны да вырабу філе 1 (у 2 знач.). Філейны цэх.
філе́йны2, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да філе 2, з’яўляецца філе 2. Філейная вышыўка.
2. Прызначаны для вырабу філе 2. Філейная іголка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
філе́1, нескл., н.
1. Мяса вышэйшага гатунку з сярэдняй часткі хрыбта тушы.
2. Кусок мяса або рыбы. ачышчаны ад касцей. // Ежа з такога мяса. Спяшаючыся, я з’еў сваё рыбнае філе. Некалькі разоў за гэты час я лавіў на сабе позірк жанчыны і зразумеў, што яна хоча яшчэ нешта сказаць.Кірэенка.
[Фр. filet.]
філе́2, нескл., н.
Вышыўка на сетцы з нітак або ажурная вязка.
[Фр. filé.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)