вадзі́ць, ваджу́, во́дзіш, во́дзіць; незак.

1. Тое, што і весці ў 1, 2 і 4 знач. (але абазначае дзеянне, што адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём або не ў адным напрамку).

В. дзяцей гуляць.

В. войскі ў бой.

В. смыкам па струнах.

В. машыну.

2. што з кім. Падтрымліваць (знаёмства, дружбу).

3. пераважна безас., каго-што. Хістаць у бакі, заносіць пры хадзьбе, яздзе.

Машыну пачало в. па слізкай дарозе.

4. Кіраваць гульнямі, танцамі.

|| наз. ваджэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

выхадны́, -а́я, -о́е.

1. гл. выйсці, выхад.

2. Які надзяваецца не для працы; святочны, парадны.

В. касцюм.

3. Які выдаецца пры звальненні з работы.

Выхадная дапамога.

4. у знач. наз. выхадны́, -о́га, м., выхадна́я, -о́й, ж., мн. -ы́я, -ы́х. Той, хто выкарыстоўвае свой выхадны дзень (разм.).

Ён сёння в.

5. у знач. наз. выхадны́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м. Тое, што і дзень адпачынку (разм.).

Паедзем у в. па грыбы.

Выхадныя даныя — звесткі пра месца і час выхаду кнігі, часопіса і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адку́ль, прысл.

1. пыт. З якога месца, з якой крыніцы, ад каго; ужыв. ў клічна-пытальных сказах пры выказванні нязгоды, адмаўлення чаго-н.

А. едзеце? Толькі кудзеля і будзе...

А. той кужаль.

А. гэта вядома?

2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова для падпарадкавання даданых сказаў месца, даданых азначальных сказаў, даданых дапаўняльных сказаў (у адпаведнасці з суадноснымі словамі «там», «туды», «адтуль», «той» і іншымі ў галоўным сказе).

Мы глянулі туды, а. пачуліся галасы.

Адкуль (толькі) ногі ўзяліся — пра таго, хто хутка ўцякае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спуск, -а і -у, мн. -і, -аў, м.

1. -у, гл. спусціцца, спусціць.

2. -а. Месца, па якім спускаюцца ўніз.

Круты с.

3. -а. Прыстасаванне, якое прыводзіць у рух курок пры выстрале.

Націснуць на с.

4. -а. Шлюз у млыне для прапускання вады.

5. -а. Доўгі сталярны рубанак.

6. -а. Прагал у верхняй частцы старонкі перад пачаткам раздзела кнігі (спец.).

Не даваць спуску каму (разм.) — не рабіць патурання каму-н., а строга патрабаваць.

|| прым. спускавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).

С. механізм.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

умо́ўны, -ая, -ае.

1. Загадзя ўмоўлены і зразумелы толькі тым, хто ўмовіўся.

У. стук.

Умоўнае месца.

2. Які мае сілу толькі пры якіх-н. умовах.

Умоўнае асуджэнне.

Прыгавораны ўмоўна (прысл.). Умоўная згода.

У. рэфлекс (выпрацаваны пад уплывам пэўных умоў).

3. Які не існуе на самай справе, яўны або сімвалічны.

Умоўная мяжа.

Умоўныя дэкарацыі.

4. У граматыцы: які ўтрымлівае ў сабе значэнне ўмовы (у 1 знач.).

У. сказ.

У. лад дзеяслова.

У. злучнік.

|| наз. умо́ўнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шлам

(ням. Schlamm)

1) асадак у выглядзе дробных цвёрдых часцінак, які ўтвараецца пры адстойванні або фільтраванні вады;

2) асадак пры электролізе некаторых металаў;

3) нерастваральныя адклады з вады ў паравых катлах у выглядзе глею і цвёрдых кавалкаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

царь в разн. знач. цар, род. цара́ м.;

царь звере́й перен. цар звяро́ў;

царь царе́й цар царо́ў;

царь-деви́ца фольк. цар-дзяўчы́на;

царь-пти́ца фольк. цар-пту́шка;

без царя́ в голове́ клёку ў галаве́ не ма́е; але́ю ў галаве́ ма́ла;

при царе́ Горо́хе за дзе́дам шве́дам; пры цары́ Гаро́ху, як людзе́й было́ тро́ху.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ацягі ’мяккія адходы пры апрацоўцы льну’ (Інстр. лекс.), ацягіны жмуты, зробленыя з атрэп’я лёну’ (Сцяшк.). Ад цягаць, параўн. атропы ад трапаць, смычаны ад смыкаць і іншыя ўтварэнні ад дзеясловаў, характарызуючых апрацоўку льну.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кандзярава́ты ’кучаравы’ (швянч., шальч. Сл. паўн.-зах.), да прасл. kędert (адной з рэканструяваць^ прасл. форм — гл. Слаўскі, 2, 126–127). Утворана ад польск. прыметніка kęd‑ zierawy пры дапамозе бел. суфікса ‑ават‑ы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кро́лік1 ’трус’ (Сл. паўн.-зах.). Ст.-бел. кроликъ ’тс’ з польск. królik (Булыка, Запазыч., 178).

Кро́лік2 ’ветлівае, ласкальнае пры звароце да чалавека, звычайна маладзейшага’ (Янк. I). Да кролік1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)