шо́рсткасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і якасць шорсткага. Гэтая шорсткасць [Просінай рукі] была такой прыемнай, што не хацелася выпускаць яе з сваёй рукі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жэст
(фр. geste)
1) рух рукі, галавы для пацвярджэння сказанага, падачы якіх-н. знакаў, сігналаў;
2) перан. учынак, зроблены з якой-н. паказной мэтай (напр. ж. ветлівасці).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Ге́глі, таксама гегні ’рыбалавецкая снасць’ (дыялектнае, сустракаецца ў Брасл., Мядз. і іншых раёнах БССР; гл. Лаўманэ, Лекс. балтызмы, 17), таксама пераносна («рукі, ногі, як гегні»). Запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ. gėglinis, gẽgnės ’рыбалавецкая снасць’ (таксама пераносна ’падкаленкі, ногі’). Гл. Лаўманэ, Лекс. балтызмы, 17. Параўн. яшчэ Сл. паўн.-зах. ґе́ґні.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыме́ць ’магчы, змагчы; мець сілу, магчымасць’; каб прыме́ў ’калі б мог’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Некр., Янк. 2, Янк. БП, Жд.; слонім., Жыв. НС), прыйме́ць ’магчы’ (ТС), приме́тсь ’папасці ў рукі’ (Шпіл.). Прэфіксальнае ўтварэнне ад мець (гл.). Рус. бранск. приме́ть ’магчы’, укр. примі́ти ’тс’, пре́міч ’сіла, найбольшая моц’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АФО́НТАЎСКАЯ КУЛЬТУ́РА,
археалагічная культура плямёнаў верхняга палеаліту, якія жылі ў даліне Енісея 20—12 тыс. г. назад. Назва ад стаянак на Афонтавай Гары на ўскраіне г. Краснаярска. Насельніцтва займалася паляваннем на паўн. аленя, маманта, пясца і інш. Для афонтаўскай культуры характэрны крамянёвыя скрэблы, скрабкі, адшчэпы з рэтушаванымі краямі, касцяныя наканечнікі коп’яў, іголкі. Выяўлены рэдкія для Сібіры рэшткі палеалітычнага чалавека (зуб, косці рукі, фрагмент чэрапа з выразнымі мангалоіднымі рысамі).
т. 2, с. 136
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
sczerniały
sczerniał|y
пачарнелы; счарнелы;
~e od pracy ręce — рукі, пачарнелыя ад працы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
świerzbieć
świerzbi|eć
незак. свярбець;
świerzbieć język — язык свярбіць;
świerzbieć ręka — рукі свярбяць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
zwilgotniały
zwilgotniał|y
вільготны; адсырэлы;
~е ręce — вільготныя рукі;
~y tytoń — адсырэлы тытунь
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
гусці́, гуду́, гудзе́ш, гудзе́; гудзём, гудзяце́, гуду́ць; гуў, гула́, -ло́; гудзі́; незак.
1. Утвараць працяжны аднатонны гук.
Вецер гудзе ў коміне.
Гудзе матор.
У вушах гуло (безас.).
2. Бесперапынна ныць ад болю, стомленасці.
Рукі аж гудуць.
|| зак. прагусці́, -гуду́, -гудзе́ш, -гудзе́; -гудзём, -гудзяце́, -гуду́ць; прагу́ў, -гула́, -гуло́ (да 1 знач.).
|| наз. гудзе́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кула́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Кісць рукі з прыгнутымі к далоні пальцамі.
2. перан. Сканцэнтраваныя ў адным месцы ваенныя ўзброеныя сілы для рашаючага ўдару.
Сабраць полк у к.
|| памянш. кулачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. кула́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
К. бой.
◊
Кулачнае права — панаванне насілля, грубай сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)