эмацыяна́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які выражае эмоцыі; выкліканы эмоцыямі, напоўнены эмоцыямі. Эмацыянальная прамова. Эмацыянальная гульня. □ А па вачах было відаць, што жанчына кожную хвіліну жыве багатым эмацыянальным жыццём. Арабей. І ўсё ж ад эпізода да эпізода фільм набірае тэмп і пругкасць, расце эмацыянальны напал падзей. «ЛіМ».

2. Здольны жыва рэагаваць на што‑н.; не разважны, нястрыманы. Эмацыянальны характар. Эмацыянальны чалавек.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Kúnde

I

f -, -n ве́стка

von etw. (D) ~ gében* — све́дчыць пра што-н.

II

m -n, -n

1) пакупні́к, кліе́нт

2) разм. суб’е́кт

ein geríebener [geríssener, schláuer] ~ — хі́тры спрытню́га, разбітны́ чалаве́к

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Агасфе́р

(п.-лац. Ahasverus = імя легендарнага сярэдневяковага персанажа — «вечнага жыда», які не дазволіў адпачыць Ісусу Хрысту ў час яго пакутніцкага шляху на Галгофу і за гэта быў асуджаны на вечнае блуканне па свеце)

перан. чалавек, які вандруе ўсё жыццё, не знаходзячы сабе прыстанку.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Мару́да, мару́дзька, мару́днік, мару́дны ’вельмі павольны, непаваротлівы чалавек’, ’марудны ў рабоце’, ’мямля’ (ТСБМ, Грыг., Бес., Яруш., Др.-Падб., Мал., Янк. БП, Нас., Бяльк., Растарг., Сцяшк. Сл.; КЭС, лаг.; ашм., шальч., гродз., беласт., Сл. ПЗБ); мару́да ’доўгае, нясцерпнае чаканне чаго-небудзь’ (Нас.), ’маруднасць, павольнасць у справе’ (ТС); мару́дна, мару́дне, мару́дня, мсцісл. морудна, драг. марудно ’вельмі павольна’ (Шат., ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’тс’, ’слаба, няярка’ (З нар. сл.), ’павольна, цяжка’ (Бяльк.); мару́дзіць, мару́діті ’рабіць павольна’, ’доўга не пачынаць справу’, ’забаўляць, спыняць каго-небудзь’, ’быць нерашучым’ (ТСБМ, Яруш., Сцяшк., Нас., Шат., Касп., Бяльк., ТС, Бес.; КЭС, лаг.). Укр. мару́да, мару́дний, мару́дно, мару́дитися ’тс’; рус. уладз. маро́дно ’павольна’, смал. моруда ’павольнасць’, пск., смал. маруда ’павольны, непаваротлівы чалавек’, мару́дник ’гарэза’, марудно ’павольны’, польск. maruda ’капун’, ’нудны чалавек’. Балтызм, утвораны пры дапамозе суфікса ‑да (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 34–35) ад літ. mar‑ (параўн. marùs ’смяротны, нежыццяздольны’, marùmas ’адсутнасць жыццяздольнасці, жывучасці’. Аднак значна пазней бел. мару́дзіць (з вытворнымі) ці польск. marudzić былі запазычаны ў літ. мову (marū̃dyti, marū̃dėti, marū́dnas, marūdnùs). Зарэмба (Wyr, obce w Panu Tadeuszu, 44) выводзіць польск. marudny з ням. Marode ’замучаны, стомлены’ < франц. maraud ’падлюга, нягоднік’. Гэтаксама SWO, 456.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

іне́ртны

(лац. iners, -rtis)

1) які знаходзіцца ў стане спакою або руху, не паддаючыся ўздзеянню знешняй сілы (напр. і-ая маса);

2) перан. бяздзейны, безыніцыятыўны (напр. і. чалавек).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

патрыя́рх

(гр. patriarches = родапачынальнік)

1) кіраўнік роду ў родавым грамадстве;

2) вышэйшая духоўная асоба, кіраўнік праваслаўнай царквы;

3) перан. стары і вельмі паважаны чалавек у якім-н. калектыве.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

пая́ц

(іт. pagliaccio, ад paglia = салома)

1) камічны персанаж старадаўняга народнага італьянскага тэатра;

2) уст. клоун у цырку, балагане;

3) перан. чалавек, які крыўляецца, паводзіць сябе як клоун.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

спіца, ​✂, ж.

  1. Адзін з драўляных або металічных стрыжняў, які злучае калодку кола з вобадам.

    • У коле не хапае многа спіц.

  2. Драўляны або металічны стрыжань рознага прызначэння.

  3. Плоскае выгнутае шыла для пляцення лапцей.

  4. Тонкі драцяны стрыжань для вязання.Апошняя спіца ў калясніцы (разм.) —

    • 1) чалавек, які адыгрывае нязначную ролю ў жыцці, грамадстве, у якой-н. справе;
    • 2) тое, што не мае вялікага значэння.

|| прым. спіцавы, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

таварыш, ​✂, м.

  1. Чалавек, блізкі каму-н. па агульнасці поглядаў, дзейнасці, умовах жыцця і пад.

    • Школьны т.

  2. Пры савецкай уладзе (звычайна перад прозвішчам, званнем, назвай прафесіі): зварот да грамадзяніна (у 2 знач.), а таксама яго ўпамінанне, абавязковы зварот ці ўпамінанне ў адносінах да члена камуністычнай або дружалюбнай партыі.

    • Вітаць таварышаў з дружалюбных краін.

  3. У назвах службовых асоб — памочнік, намеснік (уст.).

    • Т. пракурора.

|| ж. таварышка, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

каманда, ​✂, ж.

  1. Кароткі вусны загад па ўстаноўленай форме.

    • Раздалася к. «Адбой».
    • Як па камандзе (разам, дружна).

  2. Камандаванне якой-н. воінскай часцю.

    • Атрад пад чыёй-н. камандай.

  3. Атрад, вайсковае падраздзяленне, а таксама часова выдзеленая вайсковая часць спецыяльнага прызначэння.

    • Сапёрная к.
    • Пажарная к.

  4. Асабовы састаў, экіпаж судна.

    • К. з 20 чалавек.

  5. Спартыўны калектыў.

    • Футбольная к.
    • Далажыць па камандзе — у ваенных: далажыць непасрэднаму начальніку.

|| прым. камандны, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)