падрулі́ць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.
Кіруючы рулём, наблізіцца да каго‑, чаго‑н. на самалёце, машыне і пад. Антон устрывожыўся, калі Шпілеўскі, выключыўшы матор, падруліў да ўзбочыны. Савіцкі. Ярота падруліў на самакаце к тратуару і пераступіў нагою з педаля на дошку. Лобан. // што. Кіруючы рулём, падвесці куды‑н. машыну, самалёт і пад. Неўзабаве чарнявы юнак.. падруліў грузавік да самага спуска. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́ля ку́ля, -лі ж.;
пу́ля на излёте ку́ля пры ка́нцы лёту;
град пуль перен. град куль;
бронебо́йная пу́ля бранябо́йная ку́ля;
трасси́рующая пу́ля трасі́руючая ку́ля;
◊
отлива́ть (лить) пу́ли адліва́ць (ліць) ку́лі;
вы́лететь пу́лей вы́лецець ку́ляй;
шальна́я пу́ля сляпа́я ку́ля.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Ле́ецца ’ліцца’ (пух., З нар. сл.), укр. леліти ’ціха цячы, ліцца’, ’струменіцца пераліваючыся’. Да ліць (гл.), якому ў і.-е. адпавядае корань *!!!еі‑/*!!!ёі > прасл. litiA Ibję Į/ Ibjati, leję. Бел. форма інфінітыва па аналогіі з 1‑ай ас. адз. л. атрымала падаўжэнне асновы !!!ь©‑ > !!!ё}‑ > леяцца, якое паводле бел. арфаграфіі перадаецца як лаецца. Ва ўкр. дзеяслове ‑л‑ замест ‑и‑ параўн. таксама чарніг. леля — лея. Магчыма, што леліти ўтворана ад леля ’праліўны дождж’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
pelt
I [pelt]
1.
v.i.
1) кі́даць, атакава́ць, напада́ць на каго́
The boys were pelting the dog with stones — Хлапцы́ шпурля́лі камяня́мі ў саба́ку
2) ліць; сячы́ (пра дождж, град)
3) сьпяша́цца
2.
n.
1) кі́даньне n.
2) ху́ткасьць f.
at full pelt — по́ўным хо́дам
II [pelt]
n.
1) нявы́рабленая аўчы́на
2) ску́ра
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
удаскана́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак. што.
1. Зрабіць больш дасканалым. Удасканаліць машыну. Удасканаліць вытворчы працэс. Удасканаліць улік. □ Андрэй загадаў падняць узвод і да світання ўдасканаліць абарону, акапацца як можна глыбей. Кулакоўскі.
2. Павысіць, палепшыць майстэрства чаго‑н. Аднойчы гэты сшытак .. [Арлоўскі] даў Паўлу, які хацеў удасканаліць свой почырк і любіў што-небудзь перапісваць. С. Александровіч. // Развіць, зрабіць больш успрымальным, вострым, віртуозным (пра пачуцці і пад.). Удасканаліць музыкальны слых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ле́яць ’ліць’ (чэрв., пух., бярэз., рагач., Сл. паўн.-зах.; кіраў., Нар. сл., ТС), смарг. лёіць (там жа). Укр. ліяти, ст.-рус. лѣхлти ’тс’, балг. леяй ’(ад)літы’ — з прасл. lejati — другасны дзеяслоў, утвораны пад уплывам формы цяперашняга часу leję ад першаснага Ibi̯ati, Ibję/ liti (Слаўскі, 4, 121). Сюды ж лея ’лівень’ (слуц., лельч., Сл. паўн.-зах., ТС), ’праліўны дождж’ (Сцяшк. Сл.; браг., Мат. Гом., Ян.) < прасл. leja, утворанае, як вея (гл.), і пераноснае ўздз. лея ’тоўстая жанчына’ (Жд. 2) у сэнсе ’залітая тлушчам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лі́цца I несов., в разн. знач. ли́ться;
вада́ лье́цца — вода́ льётся;
слёзы лью́цца — слёзы лью́тся;
кроў лье́цца — кровь льётся;
пе́сні лью́цца — пе́сни лью́тся;
ра́дасць лье́цца ў душу́ — ра́дость льётся в ду́шу;
◊ л. це́раз край — ли́ться че́рез край
лі́цца II несов., страд. ли́ться; см. ліць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
со́рамна, прысл.
1. Брыдка, няёмка. Не бядуй, мая старая, Сёння сорамна ліць слёзы. Тарас. — Сорамна адракацца ад старых сяброў, Крон. Шыцік.
2. безас. у знач. вык., звычайна каму. Пра пачуццё сораму, што адчувае хто‑н. — А мне перад людзьмі сорамна, каб мой сын на казённых харчах вучыўся. Пальчэўскі. Было сорамна, брыдка і балюча да слёз, што ў такі адказны момант [Даміра] не здолеў стрымаць сябе. Асіпенка.
•••
Сорамна сказаць гл. сказаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́льница ж. млын, род. млына́ м.;
ветряна́я ме́льница ветраны́ млын, вятра́к;
водяна́я ме́льница вадзяны́ млын;
парова́я ме́льница паравы́ млын;
кофе́йная ме́льница кафе́йны млыно́к;
◊
лить во́ду на чью́-л. ме́льницу ліць ваду́ на чый-не́будзь млын;
воева́ть с ветряны́ми ме́льницами ваява́ць з ветрака́мі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Aquas cineri infundere
Ліць ваду ў попел.
Лить воду в пепел.
бел. Пасля сваркі кулакамі не машуць. Капаць калодзезь, калі хата гарыць. На пажары харом не распісваюць. Не тады студню капаць, як смагу паталяць.
рус. После пожара да за водой/да по воду. После драки кулаками не машут. После дела за советом не ходят. После ужина горчица. Спустя лето да по малину. Когда зубов не стало, тогда и орехов поднесли.
фр. Rien ne sert qu’agiter les poings après la bataille (Не стоит махать кулаками после драки). C’est la moutarde après le dîner (После ужина ‒ горчица). Fermer l’écurie lorsque les chevaux n’y sont plus (Закрывать конюшню, когда там нет лошадей).
англ. It is too late to lock the stable-door when the horse has been stolen (Поздно запирать конюшню, когда коня украли).
нем. Rat nach der Tat kommt zu spät (Совет после дела ‒ слишком поздно).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)