упусти́ть сов.
1. упусці́ць, вы́пусціць, мног. павыпуска́ць;
упусти́ть коне́ц верёвки упусці́ць (вы́пусціць) кане́ц вяро́ўкі;
упусти́ть ло́шадь упусці́ць каня́;
2. (пропустить) прапусці́ць;
упусти́ть удо́бный моме́нт прапусці́ць зру́чны мо́мант;
упусти́ть возмо́жность прапусці́ць магчы́масць;
◊
упусти́ть из ви́да вы́пусціць з-пад ува́гі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Кана́ ’памінальная сыта (хлеб у салодкай вадзе)’ (Вешт., ТС), ’куцця на дзяды’ (калінк., Мат. Гом.), каны ’капцы, смерць’ (капыл., Жыв. сл.), каны адступны ’апошнія вянкі зруба над бэлькамі’ (віц., КЛАБНГ, п. 17). Беларускае. Утворана пры дапамозе суф. ‑а ад прасл. копъ ’канец, мяжа’, якое з прасл. tęti (SP, 2, 195–196; Трубачоў, Эт. сл., 4, 109 і 10, 195–196). У гаворках атаясамліваецца з пазней тым канон, канун (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Няве́хна ’нявеста, маладзіца’ (Гарэц., Анік., Мал.), ’нявестка, жонка сына’ (Нас., Федар., Кліх, гом., Шн.; Жд. 1, Сл. ЦРБ, ТС, Ян.), неві́хна ’тс’ (Маш.), укр. невіхна ’тс’, рус. неве́хна ’тс’. Відаць, да нявеста (гл.); канец слова зменены пад уплывам’ слоў на ‑хна, параўн. цётухна, матухна, параўн. заўвагу Насовіча: Невѣхна… Тоже, что Невѣстухна». Менш верагодна з няве́сна (гл.), параўн. балг. дыял. неве̑хчи, неве́хчо ’зварот да нявесты’ (радоп., БД, 2) з чаргаваннем с/х.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пя́тка 1 ’пята; задняя частка касы; тупы канец яйца; запятак; задні капыток у каровы’ (Нас., Касп., Шат.; Бяльк.; докш., смарг., бяроз., лях., лід., Сл. ПЗБ). Вытворнае ад пята (гл.).
Пя́тка 2 ’пяцёрка’ (астр., швянч., Сл. ПЗБ; Стан.), ’пяць рублёў’ (Касп.). Форма з першым значэннем, напэўна, пад уплывам польск. piątka ’пяцёрка (у тым ліку адзнака)’, другое значэнне на базе ўтварэння ад пяць (гл.) па тыпу пята́к ’дробная манета’ і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Такаўня́, тукуўня́, тъкаўня́ ’ток (глінабітная пляцоўка)’ (полац., ушац., віц., віл., маладз., кругл., бярэз., ЛА, 4; Мат. Гом.), ’нямшоны, халодны канец току ў адрозненне ад імшонай асеці’ (полац., Нар. лекс.), ’ток, дол, выбіты глінай’ (Барад.), тако́ўня ’трохсценная прыбудоўка да ёўні’ (Касп.), токовня ’будынак для прасушвання і малацьбы снапоў’ (барыс., Яшк. Мясц.). Укр. чарніг. тако́вня ’памяшканне для малацьбы’, рус. токовня́ ’тс’. Да ток 2 (гл.); аб суфіксацыі гл. Сцяцко, Афікс. наз., 63, 172.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тоц у выразе: тоц у тоц ’вельмі падобны’ (ТС). Няясна; відаць, не можа разглядацца асобна ад падобнага выраза точ у точ ’вельмі дакладна, падобна’, гл. точ. Праблему складае канец слова, гл. аналагічнае чаргаванне ў цот (гл.) пры рус. чёт ’парнасць, пара’. Параўн. макед. дыял. тоцки ’толькі, адзіна; зусім мала’, якое Тодараў (Этим. етюди, 83) выводзіць з то́лку ’столькі’ (< *толцки); разм. тоцне ’цюкнуць’. Магчыма, пад уплывам тыц (гл.) таго ж паходжання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Grénze
f -, -n
1) грані́ца, мяжа́, рубе́ж
die ~ überschréiten* — перайсці́ грані́цу [мяжу́]
die ~ verlétzen — пару́шыць грані́цу [мяжу́]
2) грані́ца, край, мяжа́, рубе́ж
álles hat séine ~n — усяму́ ёсць кане́ц
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Hínfahrt
f -, -en пае́здка (куды-н.), пае́здка ў адзі́н кане́ц
auf der ~ — па даро́зе туды́, у час пае́здкі туды́
Hínund Hérfahrt, Hínund Rückfahrt — прае́зд [пае́здка] туды́ i наза́д
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
заву́лак
1. Ціхая, з выйсцем у адзін канец, глухая вулка (Грыг. 1838—1840, Нясв., Слаўг., Шчуч.). Тое ж заканаба́й (Слаўг.).
2. Невялікая, звычайна вузкая вуліца, якая злучае дзве паралельныя (БРС). Тое ж праву́лак, праканаву́лак, пераву́лак, пераволак (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
along
[əˈlɔŋ]
1.
prep.
паўз, уздо́ўж
walk along a river — сьце́жка паўз раку́
2.
adv.
1) з канца́ ў кане́ц, праз усю́ даўжыню́; уздо́ўж
Cars parked along by the station — З канца́ ў кане́ц уздо́ўж ста́нцыі стая́лі аўтамабілі
2) напе́рад, дале́й
Let us walk along — хадзе́м дале́й
3) ра́зам
I’ll go along with you — Я пайду́ з ва́мі ра́зам
Take some drink along with the food — Вазьме́це яко́га напо́ю ра́зам зь е́жай
•
- all along
- be along
- get along
- go along for the ride
- right along
- take along
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)