Нага́н ’від рэвальвера’. З рус. наган, што ў сваю чаргу ад уласнага імя канструктара Nagyan (Фасмер, 3, 35).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сямі́лка (семилка) ’від іголкі’ (Меер Крыч.). Ад сем (“оттого, что ихъ на денежку седмь купить можно”, там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Іжэ́ўка ’від паляўнічай стрэльбы па месцы вырабу’ (Інстр. II). Кандэнсат двухкамплектнага словазлучэння іжэўская стрэльба з суф. ‑к‑а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сырць ’рыба Vimba vimba L.’ (“сырть или рибец — меньше леща”, маг., Дэмб. 2). Рус. сырть ’тс’, польск. syrt ’тс’. Відаць, не можа разглядацца асобна ад цырта ’тс’ (гл.), параўн. польск. certa ’тс’, якое Брукнер (59) выводзіць з ням. Zärthe ’від рыбы’. Атаясамленне рус. сырть з сырок (гл.) ’від ласося’ (Фасмер, 3, 820), паводле Анікіна (517), не мае падстаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́я ‘ вечназялёнае хвойнае дрэва сямейства кіпарысавых, Thuja’ (ТСБМ, Кіс., Вруб.). Праз польскую (tuja) ці рускую мову (туя), магчыма, пры пасрэдніцтве ням. Thuja ‘тс’ (Арол, 4, 124), запазычана з новалац. thuja ‘від кедра’, якое са ст.-грэч. θυία ‘від кедра з моцным араматам, які выкарыстоўваўся пры спальванні ахвяраванняў’ < ст.-грэч. θύω ‘ахвярую’ (Голуб-Ліер, 493; ЕСУМ, 5, 689).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відоліца ’віднае з усіх бакоў, адкрытае, высокае месца’ (стол., Яшк.). Утворана ў выніку узаемадзеяння лексем від і аколіца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паскіру́с ’дакумент’ (ігн., Сл. ПЗБ). Літуанізм. Параўн. літ. paskyra, дыял. paskirai ’від размеркавальнага дакумента’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 427).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ігру́шка ’вазон’, ’від хатніх кветак’ (Бір. Дзярж.), Лексіка-семантычны тып утварэння ад ігруша (гл.) з памянш. суф. ‑к‑а.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзюдо́
(яп. dziudo = майстэрства спрыту)
від спартыўнай барацьбы, заснаванай на мадэрнізацыі прыёмаў джыу-джыцу.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
рухаві́к, ‑а, м.
1. Машына, якая ператварае які‑н. від энергіі ў механічную энергію; машына, якая прыводзіць у рух што‑н. Паравы рухавік. Рэактыўны рухавік. Дызельны рухавік.
2. чаго. Сіла, якая пабуджае да чаго‑н., садзейнічае росту, развіццю чаго‑н.
•••
Рухавік унутранага згарання — рухавік, у якім паліва згарае ўнутры цыліндра пад поршнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)